Veenendaal

Plaats in Utrecht

De Utrechtse plaats Veenendaal ligt in een veengebied dat wegens de slechte waterafvoer aan het einde van de laatste ijstijd ontstond. Hierdoor werd het gebied rond Veenendaal al in de middeleeuwen een winningsgebied van turf. Langs de Grift ontstond een veenkolonie. Later ontstond de textiel- en de sigarenindustrie.

Davidsgrift

Aan het einde van de vijftiende eeuw liet bisschop David van Bourgondië de naar hem genoemde Bisschop Davidsgrift aanleggen. De turf zou via dit kanaal naar Utrecht vervoerd worden, maar door de strijd met de hertog van Gelre lag de turfwinnen jarenlang stil. De vervening werd pas hervat toen Karel V het hertogdom Gelre had ingenomen.

Grift

Veenendaal begon als veenkolonie langs de Grift en een aantal zijtakken van dit kanaal. Op een zandheuvel langs dit kanaal werd in 1566 een kerk gebouwd en daarbij kwam een marktplein. Daaromheen kwamen enkele huizen, maar Veenendaal was in die tijd toch vooral een lintdorp. De meeste huizen stonden langs de Grift. In het midden van de zeventiende eeuw raakte het veen in deze omgeving op. Er ontstond wat huisnijverheid. Dit resulteerde toen de industrialisatie opkwam en grote fabrieken ontstonden in de wolindustrie in Veenendaal. De Grift in het dorp werd in de twintigste eeuw gedempt. Het moderne vervoer vroeg om een andere indeling van het straatbeeld.

Bedrijven

Ook de sigarenindustrie kwam tot bloei. De textiel- en de sigarenfabrieken bleven tot ver in de twintigste eeuw de belangrijkste werkgevers voor Veenendaal. Daar is nu bijna niets meer van over, maar daar kwamen andere bedrijven voor in de plaats. Veenendaal heeft vijf bedrijventerreinen. Dienstverlening, ict, transport, technologie en kleinhandel zijn tegenwoordig de belangrijkste branches in Veenendaal.

Scheepjeswol

N.V. Veenendaalsche Sajet- en Vijfschachtenfabriek v/h Wed. D.S. van Schuppen en Zoon groeide in de negentiende eeuw uit tot een werkgever met driehonderd werknemers. De wol werd vanaf 1865 met stoomaandrijving gesponnen. De werknemer had een goede naam in Veenendaal. De arbeidsomstandigheden waren beter dan bij de concurrenten. Het bedrijf werd vanaf de jaren zestig enige keren overgenomen. Het bedrijf ging in 1986 failliet. De fabriek werd gesloopt. Op deze plaats bouwde men het winkelcentrum De Scheepjeshof.

Sigarenindustrie

Ook de sigarenindustrie is nagenoeg geheel verdwenen uit Veenendaal. De geschiedenis gaat terug tot de zeventiende eeuw, toen men in enkele plaatsen rond Veenendaal, zoals Amerongen, Rhenen en Elst, begon met de teelt van tabak. De tabak werd in Veenendaal tot pruimtabak, snuiftabak en pijptabak verwerkt. Geleidelijk ontstonden er grote industriële bedrijven in Veenendaal, zoals Ritmeester en Panter. Ritmeester werd opgericht door Jochem van Schuppen. In 1887 begon hij met een tabakskerverij.

Ritmeester

Twee jaar later richtte hij een sigarenfabriek op, die later Ritmeester zou gaan heten. In 1910 bouwde Van Schuppen een nieuwe grote fabriek bij de Kerkewijk. In 1937 verhuisde het bedrijf naar het pand van een failliete textielfabriek. De zaken gingen tot de jaren zeventig voorspoedig. Men schakelde over op het maken van de duurdere merken Oud Kampen en Hajenius. Ritmeester werd in 1989 overgenomen door het Zwitserse tabaksconcern Burger Söhne. In 2006 werd de productie naar andere fabrieken verplaatst en eindigde de sigarenindustrie in Veenendaal.

Bestuur

Veenendaal is een zelfstandige gemeente in de provincie Utrecht. Veenendaal werkt samen met Barneveld, Ede, Nijkerk, Renswoude, Rhenen, Scherpenzeel en Wageningen samen in het regionale samenwerkingsverband Regio Foodvalley.

Stormvloed van 1855

Op 5 maart 1855 braken de dijken in Nederland door kruiend ijs op de Rijn, de Waal en de Maas. De Gelderse Vallei, de Betuwe en het Land van Maas en Waal werden zwaar getroffen. In Veenendaal staat een monument ter herinnering aan de stormvloed. De bovenzijde van dit manshoge monument geeft aan hoe hoog het water hier stond.
Stormvloed van 1855

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Utrecht

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.