Ede

Plaats in Gelderland

In 1426 wees Arnold van Egmont, de hertog van Gelre en graaf van Zutphen, Udo de Booze aan als leenman van het landgoed Kernhem. Hij bouwde er een kasteel om de grens van Gelre te bewaken, want Gelre en het Sticht Utrecht waren in de middeleeuwen steeds in strijd gewikkeld. Ede groeide in de twintigste eeuw hard nadat de plaats was aangewezen als garnizoensstad.

Tachtigjarige Oorlog

Ede was in die tijd een kleine nederzetting. In de zeventiende eeuw werd Ede tijdens de Tachtigjarige Oorlog aangevallen door Hendrik van den Bergh tijdens de Inval van de Veluwe in 1624. Vijf jaar later ondernam het Spaanse leger onder leiding van Hendrik van den Bergh en Ernesto Montecuccolli een tweede poging. Dat Ede was ook toen nog een kleine onbelangrijke plaats. In 1783 kwamen tijdens een dysenterie-epidemie ongeveer 108 mensen om het leven. Een erg hoog aantal, want Ede had toen nog maar 600 inwoners.

Garnizoensstad

Aan het begin van de twintigste eeuw werd Ede aangewezen als garnizoensstad. Aan de oostzijde van het dorp bouwde men een aantal kazernes: voor de infanterie, de artillerie en voor de cavalerie. Het heidegebied van de Ginkelse Heide vormde een mooi oefenterrein. In 1922 opende Enka er een kunstzijdefabriek. Hierdoor begon Ede te groeien en kwam er ook andere bedrijvigheid tot bloei.

Eerste Wereldoorlog

Tijdens de Eerste Wereldoorlog bevond zich op de Ginkelse Heide bij Ede een kamp voor 5.300 Belgische vluchtelingen. Het kamp bestond uit barakken. Het kamp vormde een compleet dorp met een kerk, een school, enkele winkels en enige werkplaatsen. Het kamp werd vanaf 1915 gebruikt. De barakken werden na de Eerste Wereldoorlog afgebroken. Ter nagedachtenis plaatste men een Belgenmonument.

Tweede Wereldoorlog

In Ede staan verschillende monumenten ter herinnering aan de Tweede Wereldoorlog. Op de Ginkelse Heide staat het Airborne-monument dat herinnert aan de luchtlandingen die daar in september 1944 plaatsvonden voor de Slag bij Arnhem. Ook de Canadese tank op de Langenberg is een monument. Deze M4 Shermantank herinnert ons aan de Polar Bear divisie die Ede op 17 april 1945 bevrijdde.

Bezienswaardigheden

De graven van Gelre bouwden in de middeleeuwen een burcht op het landgoed Kernhem. Udo de Booze was een van de eerste leenmannen van het kasteel. Het landgoed werd later door verschillende families bewoond, waaronder Van Wassenaer Obdam, Van Heeckeren van Wassenaer en Bentinck. In het neoclassicistische huis Kernhem uit 1803 organiseert men tegenwoordig exposities. In Ede staat de vermoedelijk oudste standaardmolen van Nederland. De Doesburgermolen dateert uit 1507. Andere molens zijn de Keetmolen en de Walderveensemolen.

Oude Kerk

De Oude Kerk in het centrum dateert van de vijftiende eeuw. Men bouwde de laatgotische pseudo-basiliek op de plaats waar in de twaalfde eeuw al een kleine stenen hallenkerk stond. De Oude Kerk heeft een kloeke tufstenen toren. In de zeventiende eeuw kreeg de toren een extra bakstenen verdieping. Aan de twee voorgevelhoeken van de toren herinneren bewerkte consoles en kroontjes aan de tijd van voor de reformatie. Daar stonden tot de Beeldenstorm de sculpturen van Johannes de Doper en Sint Barbara.

Toerisme

Ede is aantrekkelijk voor toeristen. Er is veel woeste natuur. Ede wordt daarom ook wel de parel in de zuidwesthoek van de Veluwe genoemd. De immense bossen, heidevelden en zandverstuivingen worden doorkruist door fietsroutes en wandelwegen. Op de Ginkelse Heide herinneren monumenten aan het kamp voor Belgische vluchtelingen uit de Eerste Wereldoorlog en de luchtlandingen uit de Tweede Wereldoorlog.

Bestuur

De gemeente Ede op de zuidwestflank van de Veluwe heeft een groot oppervlakte. Aanvankelijk bestond de gemeente alleen uit de dorpen Ede, Bennekom, Lunteren en Otterlo. Ede beslaat ongeveer 32.000 hectare. De gemeente Ede bestaat nu uit de woonkernen Bennekom, Deelen, Ederveen, Harskamp, De Klomp, Lunteren, Otterlo en Wekerom. Bovendien behoort een deel van de plaats Hoenderloo tot de gemeente Ede. Ede werkt samen met Barneveld, Nijkerk, Renswoude, Rhenen, Scherpenzeel, Veenendaal en Wageningen samen in het regionale samenwerkingsverband Regio Foodvalley.

Landgoed Kernhem

De burcht Kernhem was een van de kastelen die de graven van Gelre tussen de twaalfde en de veertiende eeuw bouwden langs de grens met het Sticht Utrecht. Udo de Booze werd in 1426 door Arnold van Egmont aangesteld als leenman van Kernhem.
Landgoed Kernhem

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan de mooiste plaatsen en monumenten in Gelderland. Lees de interessante uitgave Gelderland: Geschiedenis en bezienswaardigheden om meer te weten te komen over de mooiste provincie van Nederland. Ede komt ook voor in onze uitgave over de geschiedenis van Gelderland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Geschiedenis Gelderland

Deze uitgave over Gelderland van Ruud van Capelleveen is zeker niet saai te noemen. Gelderland heeft een rijke geschiedenis en ook landschappelijk veel te bieden. De auteur informeert u op onderhoudende wijze over de geschiedenis en wetenswaardigheden van de honderdvijftig meest interessantste plaatsen in Gelderland.
Bezienswaardigheden in Gelderland


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.