Nijkerk

Plaats in Gelderland

Nijkerk, tussen de Veluwe en Eemland, vormde destijds een grensplaats van het hertogdom Gelre. De plaatsnaam Nijkerk werd in 1313 voor het eerst in een document gebruikt toen een lijst werd opgesteld van alle bezittingen van Herbertus, de heer van Nijkerk. De plaatsnaam werd toen nog geschreven als 'Nyenkercke'.

Middeleeuwen

Nijkerk ontstond omstreeks 1220. In de middeleeuwen raakten de legers van Gelre en het Sticht Utrecht regelmatig slaags. Nijkerk werd in 1412 geheel verwoest. Reinoud IV van Gelre gaf de stad daarom in maart 1413 stadsrechten en vrijstelling van tolgeld, maar verbond daar de voorwaarde aan dat de stad een stadsmuur zou bouwen, zodat een nieuwe aanval uit Utrecht afgeslagen zou kunnen worden.

Grootste stad op de Veluwe

Een stenen stadsmuur is echter niet gebouwd. Nijkerk bouwde aarden wallen en houten poorten. Bij een stadsbrand in 1540 ging de stad bijna geheel verloren. De stad bloeide weer op in de achttiende eeuw door handel, tabaksteelt en glasblazerijen. Nijkerk was in 1795 de grootste stad op de Veluwe.

Monumenten

In die tijd bouwde men een aantal fraaie herenhuizen in het centrum. Het statige stadhuis aan de Kolk dateert van 1772 en heeft een aantal wandschilderingen in de raadzaal. Het huis werd verschillende keren uitgebreid. In 1772 vond de uitbreiding met de Ambtszaal plaats. Deze Ambtszaal wordt nu als trouwzaal gebruikt. De geschiedenis van Nijkerk wordt belicht in Museum Nijkerk aan de Venestraat 16. Het museum staat tegenover de Grote Kerk in het centrum van Nijkerk.

Grote Kerk

De laatgotische Grote Kerk, uit het midden van de vijftiende eeuw, heeft een fraaie slanke zestig meter hoge toren met een achttiende-eeuws bovenstuk. De eerst steen werd gelegd door Peter van Egmond. Hij was de 'richter van de Veluwe'. De kerk uit 1461 moest na enkele branden verschillende keren herbouwd worden. Dit gebeurde onder meer in augustus 1540. De toren bleef grotendeels gespaard, maar het kerkgebouw moest opnieuw gebouwd worden. In de reformatie ging de kerk over naar de hervormden. Rutger van Siburg was de eerste gereformeerde predikant van Nijkerk. In 1776 werd de kerktoren verbouwd. De sierlijke ingang wordt bekroond door een wapensteen uit 1776.

Delenhuis

In de Langestraat in Nijkerk staat het Delenhuis. Dit statige woonhuis, met rijke ornamenten in Lodewijk-XIV-stijl boven de ingang, werd gebouwd voor Jacob Johan van Delen (1690-1742). Hij was de heer van Middeldorp. Vanaf 1714 was Van Delen ambtsjonker van Nijkerk. Delen woonde aan het einde van zijn leven in Utrecht. Hij werd daar begraven in de Buurkerk.

Bestuur

Nijkerk is een zelfstandige gemeente. Tot deze gemeenten behoren ook Nijkerkerveen, Hoevelaken (sinds 2000) en de buurtschappen Appel, Driedorp en Holkerveen. Nijkerk werkt samen met Barneveld, Ede, Renswoude, Rhenen, Scherpenzeel, Veenendaal en Wageningen samen in het regionale samenwerkingsverband Regio Foodvalley.

De Berencamp in Nijkerk

De buitenplaats de Berencamp ligt ten noorden van Nijkerk aan de weg naar Putten. Het landgoed was in 1479 in het bezit van de familie Van Aller. Zij verkochten de Berencamp aan een telg uit de familie Bentinck. Deze familie hield het landgoed drie eeuwen in eigendom.
De Berencamp in Nijkerk

Salentein in Nijkerk

Op het landgoed Salentein aan de Putterstraatweg in Nijkerk staat een witgepleisterd landhuis uit de achttiende eeuw. De buitenplaats staat op de plek waar in de zestiende eeuw de boerenhofstede Groot Vaneveld stond. Heribert van Westerveld gaf het huis de naam Salentein.
Salentein in Nijkerk

Appelse Walburg

De Appelse Walburg is een middeleeuwse ringwalburg ten noorden van de buurtschap Appel bij Nijkerk. De walburg werd in 2007 ontdekt door Leendert de Boer. Het terrein werd uitgebreid door archeologen onderzocht. De onderzoekers vonden onder meer sporen van een palissade en een waterput.
Appelse Walburg

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan de mooiste plaatsen en monumenten in Gelderland. Lees de interessante uitgave Gelderland: Geschiedenis en bezienswaardigheden om meer te weten te komen over de mooiste provincie van Nederland. Nijkerk komt ook voor in onze uitgave over de geschiedenis van Gelderland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Geschiedenis Gelderland

Deze uitgave over Gelderland van Ruud van Capelleveen is zeker niet saai te noemen. Gelderland heeft een rijke geschiedenis en ook landschappelijk veel te bieden. De auteur informeert u op onderhoudende wijze over de geschiedenis en wetenswaardigheden van de honderdvijftig meest interessantste plaatsen in Gelderland.
Bezienswaardigheden in Gelderland


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.