Utrecht

Plaats in provincie Utrecht

De naam van de stad Utrecht is afgeleid van het Latijnse Traiectum. Dit betekent dat de Romeinen hier in de rivier de Rijn, die toen naar Katwijk stroomde, een doorwaadbare plaats vonden. De Romeinen vestigden zich op en rond het huidige Domplein. Aan de oever van de Rijn bouwden ze het castellum.

Willibrord

Het castellum van de Romeinen was een grensfort aan de noordgrens van het Romeinse Rijk, de zogenaamde limes. Castellum Traiectum werd tussen 50 en 270 vier keer herbouwd, want het castellum werd tegelmatig aangevallen door de Friezen en de Franken. Deze volken zouden na het vertrek van de Romeinen in de vijfde eeuw nog lang om het voormalige castellum strijden. In 690 stichtte Willibrord op deze plaats twee kerken. Later bouwde men nog een derde kerk. Hieruit kwamen de Domkerk, de Sint-Salvatorkerk en de Heilig-Kruiskapel voort.

Sticht

In de elfde eeuw vormden vier kerken in Utrecht samen het kerkenkruis. Utrecht werd het religieuze centrum van het gebied dat men later Nederland is gaan noemen. Vanaf de tiende eeuw kreeg de bisschop van Utrecht steeds meer wereldlijke macht. In 936 verleend keizer Otto I de Grote het muntrecht. Utrecht kreeg in 1122 stadsrechten van keizer Hendrik V en men begon met de aanleg van de zuidelijke Oudegracht. Vanaf de twaalfde eeuw groeide de macht van de vorsten in de omgeving, terwijl de macht van de Utrechtse bisschop afnam. De bisschop bleef over het Sticht heersen en raakte regelmatig in strijd met de graven en hertogen van Gelre en Holland.

Handel

Ondanks deze strijd werd Utrecht een van de grootste en welvarendste steden. In de middeleeuwen was Stathe de belangrijkste handelswijk van Utrecht. Stathe lag vlak bij de burcht Trecht, het kasteel van waaruit de machthebbers tot de twaalfde eeuw de streek hebben gedomineerd. Deze burcht verloor na de aanleg van de stadswal haar betekenis en het kasteel werd ook niet meer bewoond door de bisschop van Utrecht. Kooplieden bouwden grote huizen langs de Oudegracht en langs de grachten ontstonden de typische werven en werfkelders. De macht van de bisschop in het stadsbestuur nam af. De gilden zouden tot de zestiende eeuw een grote rol in het stadsbestuur spelen.

Schilderkunst

In de zestiende eeuw waren kunstenaars uit Utrecht, de zogenaamde Utrechtse School, bepalend voor de ontwikkeling van de Nederlandse schilderkunst. De renaissanceschilder Jan van Scorel, de maniërist Abraham Bloemaert en de Utrechtse caravisten, zoals Gerard van Honthorst en Dirck van Baburen waren bepalend voor de schilderkunst van hun tijd.

Universiteit

Universiteit Utrecht werd in 1636 opgericht. De stadsbibliotheek van de Janskerk kreeg de functie van universiteitsbibliotheek en het Catharijnegasthuis werd een academisch ziekenhuis voor de medische faculteit van de universiteit. Enkele jaren later richtte men een sterrenwacht in. In de jaren zestig van de twintigste eeuw verhuisde een groot deel van de universiteit van het centrum naar De Uithof aan de oostzijde van de stad.

Bestuur

Utrecht is een zelfstandige gemeente in de gelijknamige provincie Utrecht. Tot deze gemeente behoren ook de dorpen Haarzuilens, De Meern, Vleuten en een aantal buurtschappen.

Catharijneconvent in Utrecht

In het voormalige klooster het Catharijneconvent in Utrecht is sinds 1979 een museum voor religieuze kunst ingericht. De geschiedenis van het klooster gaat terug tot de twaalfde eeuw, toen in Utrecht een klooster gewijd werd aan Catharina van Alexandrië.
Catharijneconvent in Utrecht

Kerkenkruis in Utrecht

Na het overlijden van keizer Koenraad II werd zijn hart in de Dom van Utrecht begraven. Het lichaam van Koenraad werd in de Dom van Speyer begraven. De zoon van Koenraad, Hendrik III van het Heilige Roomse Rijk, eerde zijn vader met de bouw van een kerkenkruis in Utrecht.
Kerkenkruis in Utrecht

Nicolaïkerk in Utrecht

De Nicolaïkerk aan het Nicolaaskerkhof in Utrecht wordt ook wel de Nicolaaskerk of nog korter de Klaaskerk genoemd. De kerk werd aan het begin van de twaalfde eeuw gebouwd. De kerk werd sinds de reformatie door de protestanten gebruikt.
Nicolaïkerk in Utrecht

Kasteel Vredenburg

Kasteel Vredenburg in Utrecht werd in de zestiende eeuw gebouwd in opdracht van Karel V, nadat hij Utrecht had ingenomen. De burcht werd gebouwd naar een ontwerp van de Mechelse architect Rombout II Keldermans. Het kasteel moest Utrecht beschermen tegen aanvallen van de nog niet verslagen hertog van Gelre.
Kasteel Vredenburg

Oudegracht in Utrecht

De Oudegracht in het centrum van Utrecht vormt de verbinding tussen de Kromme Rijn en de Vecht. Deze gracht vormde eeuwenlang de belangrijkste vaarroute in Utrecht. Langs deze gracht bouwde men de typische en nu schilderachtig bevonden werven en werfkelders.
Oudegracht in Utrecht

Ten Hert in Utrecht

Ten Hert is een van de stadskastelen van de stad Utrecht. Het rijksmonument staat aan de Oudegracht 86. Boven de ingang staat 'Het Hertenhuis' en boven het raam bracht men een verguld beeldhouwwerk van een hert aan.
Ten Hert in Utrecht

Fresenburch

Het stadskasteel Fresenburch is een middeleeuws adelshuis uit de dertiende eeuw aan de Oudegracht in Utrecht. Het huis werd oorspronkelijk voor de handelsfamilie Frese gebouwd als een weerbaar bakstenen stadskasteel.
Fresenburch

Kasteel Rijnenburg

Kasteel Rijnenburg bij Utrecht was een leen van de Graven van Holland. Het kasteel werd in 1336 beleend aan Hendrik van Rijn. Rijnenburg werd toen voor het eerst genoemd in een akte. Dit Hollandse leen zo vlakbij het Sticht vormde een bedreiging voor de bisschop.
Kasteel Rijnenburg

Wilhelminapark in Utrecht

Het Wilhelminapark in Utrecht werd in 1898 aangelegd in de Engelse landschapsstijl naar een ontwerp van Hendrik Copijn en Jan Anthony Loran. Het stadspark werd oorspronkelijk Oudwijkerveldpark genoemd. In het park staat een beeld van koningin Wilhelmina.
Wilhelminapark in Utrecht

De Liefde's Centraal Apotheek

Het door R. Rijksen ontworpen pand aan de Voorstraat in Utrecht is een prachtig en gaaf voorbeeld van een winkelpand in de stijl van de art nouveau. De gevel van De Liefde's Centraal Apotheek is rijk gedetailleerd. Het gebouw vormt het mooiste voorbeeld van art nouveau in Utrecht.
De Liefde's Centraal Apotheek

Kromhoutkazerne in Utrecht

De Kromhoutkazerne aan de Prins Hendriklaan in Utrecht werd tussen 1910 en 1913 gebouwd naar een ontwerp van P.J. Post van der Steur. Het gebouwencomplex is aangemerkt als rijksmonument en wordt nu gebruikt als campus voor de Universiteit Utrecht.
Kromhoutkazerne in Utrecht

Fort Vossegat in Utrecht

Fort Vossegat staat tussen de Lunetten op de Houtense Vlakte en Fort de Bilt. Het fort werd gebouwd tussen 1817 en 1819 als een met aarden wallen omgracht verdedigingswerk. Dertig jaar laten bouwde men er een bomvrij wachthuis. Dit wachthuis werd voorzien van schietgaten.
Fort Vossegat in Utrecht

Lunetten Houtense Vlakte

Tussen 1819 en 1826 werden voor de verdediging van Utrecht vier forten aangelegd als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De verdedigingslinie werd hierbij naar het oosten opgeschoven, zodat ook de Domstad beschermd zou zijn bij een vijandelijke aanval. De vier Lunetten op de Houtense Vlakte hebben nu de status rijksmonument.
Lunetten Houtense Vlakte

Fort van de Democratie

Een van de Lunetten op de Houtense Vlakte, de verdedigingswerken die werden aangelegd als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, werd in gebruik genomen als Fort van de Democratie. Het is een initiatief van de Stichting Vredeseducatie in samenwerking met de gemeente Utrecht.
Fort van de Democratie

Rietveld Schröderhuis

In het jaar 2000 werd het Rietveld Schröderhuis in Utrecht op de lijst van het Werelderfgoed van de UNESCO geplaatst. Hiermee werd de waarde van het woonhuis voor de geschiedenis van de mensheid vastgesteld. Het Rietveld Schröderhuis werd door architect Gerrit Rietveld in samenwerking met de toekomstige bewoonster Truus Schröder gebouwd in 1924.
Rietveld Schröderhuis

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Geschiedenis Utrecht

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.