Kerkenkruis in Utrecht

Koenraad II

Een kerkenkruis is een groep van kerken die samen op een plattegrond een kruis vormen. In Duitsland kunnen dergelijke kruizen gevonden worden in de plaatsen Bamberg en Paderborn. De kerken die in deze plaatsen een kruis vormen werden gebouwd in de elfde eeuw. De kerken die het Utrechts kerkenkruis vormen werden ook in de elfde eeuw gesticht.

Keizer Koenraad II

Na het overlijden van keizer Koenraad II werd zijn hart in de Dom van Utrecht begraven. Het lichaam van Koenraad werd in de Dom van Speyer begraven. De zoon van Koenraad, Hendrik III van het Heilige Roomse Rijk, zou zijn vader geëerd hebben met de bouw van een kerkenkruis in Utrecht. Het bouwplan zou grotendeels uitgevoerd zijn door bisschop Bernold van Utrecht. Bernold werd in 1027 tot bisschop benoemd in Utrecht. Deze bisschop hield sterk rekening met de wensen van de Duitse koningen en keizers, want die begunstigden het bisdom Utrecht met privileges en andere voordelen. Bisschop Bernold werd na zijn dood in juli 1054 in het koor van de Pieterskerk bijgezet.

Kruis

Het kerkenkruis in Utrecht bestond uit de Dom, de Pieterskerk, de Janskerk, de Pauluskerk en de Mariakerk. De huidige Domkerk ontstond vanaf 1254 als voortzetting van de romaanse kathedraal. Hier stond in de Romeinse tijd al een kapelletje. Willibrord stichtte op deze plaats rond 695 een eerste kerk. De Mariakerk werd later gebouwd. Deze kerk werd omstreeks 1085 gesticht door bisschop Koenraad. De net voltooide Dom van Speyer in Rijnland-Palts diende als voorbeeld. De Mariakerk staat niet meer in het centrum van Utrecht, want de opheffing van het kapittel leidde in 1811 tot de afbraak van de kerk. Het gotische koor deed nog tot 1844 dienst als concertzaal, maar werd toen afgebroken voor de bouw van het nieuwe Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen aan de Mariaplaats 27.

Top Honderd

Het kerkenkruis van Utrecht kreeg in 1990 een vermelding in de Top Honderd van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg. Ook de Domtoren en het Rietveld Schröderhuis kregen een vermelding op deze lijst van topmonumenten.

Toeval

Sommige historici menen dat het kerkenkruis in Utrecht toevallig tot stand is gekomen. Zij denken dat de plaats van de bouw van de kerken geen vooropgezet plan was, maar te herleiden is naar de beschikbaarheid van geschikte grond om de kerken te stichten. Volgens C.J.C. Broer bestaat er geen schriftelijke middeleeuwse bron, waarin melding wordt gemaakt van het besluit van keizer Hendrik III, dus het kan ook toeval zijn dat een kruis op de kaart kan worden gevonden.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Kerken in Nederland
Geschiedenis Utrecht

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.