Stadhouder

Stadhouder in de Nederlanden

Met het Plakkaat van Verlatinghe in 1581 werd de landsheer afgezworen en was de in de Bourgondische tijd ontstane functie van stadhouder, de regionale plaatsvervanger van de vorst, overbodig geworden, maar de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden zou de functie, uitgezonderd twee stadhouderloze periodes, behouden tot de Bataafse tijd.

Willem van Oranje

Men besloot de functie van stadhouder na de ondertekening van het Plakkaat van Verlatinghe in 1581 toch in ere te houden, maar deze kreeg wel een andere taak. Dit gebeurde op voorspraak van Willem van Oranje die in 1572 door de Staten van Holland tot stadhouder was benoemd. De stadhouder werd de aanvoerder in de strijd tegen de Spaanse overheersing.

Maurits

De stadhouder was een ambtenaar die het leger aanvoerde en hierbij verantwoording moest afleggen aan de gewesten. De feitelijke macht bleef dus tot 1618 bij de gewesten. In dat jaar beschuldigde Maurits van Nassau zijn belangrijkste politieke opponent Johan van Oldenbarnevelt van hoogverraad. De raadpensionaris werd veroordeeld en op 13 mei 1619 op het Binnenhof in Den Haag onthoofd. De belangrijkste bestuursfuncties gingen vervolgens naar vrienden van Maurits.

Geweld

De nazaten van Willem van Oranje kregen nu meer macht, maar moesten uiteraard nog altijd verantwoording afleggen aan de Staten-Generaal. Ook later schuwden de Oranjes geweld niet om hun macht te versterken. Voorbeelden hiervan zijn stadhouder Willem II, die in 1650 de macht wilde grijpen, en Willem III die na de moord op raadpensionaris Johan de Witt zijn macht in de Nederlanden verstevigde.

Overzicht stadhouders vanaf 1585

1585-1625 Prins Maurits
1625-1647 Prins Frederik Hendrik
1647-1650 Prins Willem II
1650-1672 Eerste Stadhouderloze Tijdperk
1672-1702 Prins Willem III
1702-1747 Tweede Stadhouderloze Tijdperk
1747-1751 Prins Willem IV
1751-1795 Prins Willem V

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland. Stadhouder komt ook voor in onze uitgave Tachtigjarige Oorlog 1568-1648.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Democratie in Nederland

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.