Stadhouder Maurits van Nassau (1567-1625)

Opvolger Willem van Oranje

Johan van Oldenbarnevelt bracht in 1585 met enkele Statenleden een bezoek aan prins Maurits van Nassau. Zij stelden hem als stadhouder van Holland en Zeeland aan als opvolger van zijn vader Willem van Oranje. Maurits werd vijf jaar later ook benoemd tot stadhouder van Utrecht, Gelre en Overijssel en in 1620 ook van Groningen en Drenthe.

Dillenburg

Prins Maurits had zijn jeugd vooral doorgebracht op slot Dillenburg. Hij werd opgevoed door oom Jan van Nassau, want zijn vader Willem van Oranje verbleef in die jaren in de Nederlanden om de strijd tegen de Spanjaarden te leiden. Maurits werd op de Dillenburg onderwezen in de vakken godsdienst, geschiedenis, Frans en Latijn. Men leerde hem ook paardrijden en vechten.

Breda

In 1576 werd hij samen met vier neven naar de Universiteit van Heidelberg gestuurd. Maurits kwam in 1577 naar de Nederlanden. Op het kasteel van Breda kreeg hij les met zijn neef Filips van Nassau. In 1582 ging hij naar de net opgerichte Universiteit van Leiden. Maurits kreeg onder meer les van de humanist Justus Lipsius en de taal- en wiskundige Rudolphus Snellius. Hij woonde in deze jaren met Filips van Nassau en enkele bedienden in het Prinsenhof.

Raad van State

Na de dood van zijn vader kreeg hij een aanstelling in de Raad van State. Op zijn achttiende benoemde men hem tot stadhouder. Hij vocht twee jaar in het Staatse leger, voordat hij in 1588 het opperbevel kreeg. Tijdens zijn eerste tien jaren als bevelhebber boekte hij een groot aantal overwinningen. Volgens historicus Robert Fruin was de periode van 1588 tot 1598 beslissend. In deze periode keerde hij met zijn neef Willem Lodewijk van Nassau-Dillenburg (1560-1620) het tij van de Tachtigjarige Oorlog.

Strategie

Maurits van Nassau bracht een goed getraind leger op de been en verwierf in deze Tien Jaren veel aanzien met zijn vernieuwende krijgstechnieken en gedurfde aanvalsplannen. Hij voerde samen met Willem Lodewijk van Nassau-Dillenburg belangrijke hervormingen door. Zij werden daarbij geholpen door Johan van den Kornput en Everard van Reyd. De soldaten werden op tijd betaald, maar daar stond wel iets tegenover: hij eiste uiterste discipline en er moest tot vervelens toe geoefend worden. Met Maurits kon hij uren discussiëren over de Romeinse tactieken. Ze bestudeerden daarvoor talloze geschiedkundige werken.

Bestuur

Maurits van Nassau en Willem Lodewijk behaalden tussen 1588 en 1598 veel overwinningen op de Spaanse troepen, waardoor grote gebieden in het noorden en oosten van de Spaanse Nederlanden aan de Republiek werden toegevoegd. Maurits moest zijn strategie steeds afstemmen met de bestuurders. De grootte van het leger hing af van de geplande militaire plannen. Bestuurders gingen mee als er belegeringen plaatsvonden om te controleren of het geld doelmatig werd uitgegeven. Bovendien konden snel beslissingen genomen worden als extra mensen of middelen nodig waren.

Opvolging

De feitelijke macht bleef tot 1618 bij de gewesten. In dat jaar beschuldigde Maurits van Nassau zijn belangrijkste politieke opponent Johan van Oldenbarnevelt van hoogverraad. De raadpensionaris werd veroordeeld en op 13 mei 1619 op het Binnenhof in Den Haag onthoofd. De belangrijkste bestuursfuncties gingen vervolgens naar vrienden van Maurits. Prins Maurits van Nassau werd na zijn overlijden in 1625 als stadhouder opgevolgd door zijn halfbroer Frederik Hendrik (1584-1647). Frederik Hendrik zou bekend worden als de 'stedendwinger'.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan de Tachtigjarige Oorlog. Lees Tachtigjarige Oorlog als u meer wilt weten over de oorlog van de Nederlandse gewesten tegen Spanje en het ontstaan van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Tachtigjarige Oorlog

De Tachtigjarige Oorlog was niet alleen de langstdurende oorlog in de Nederlanden, maar ook de belangrijkste, want de Nederlandse gewesten keerden zich af van het Habsburgse bestuur en daardoor ontstond de zelfstandige staat Nederland. In de Tachtigjarige Oorlog vonden een groot aantal belegeringen en veldslagen plaats. De belangrijkste worden besproken in het 'Tachtigjarige Oorlog 1568-1648: de opstand en het ontstaan van Nederland'. Ook de belangrijkste veldheren, zowel aan Spaanse als aan Nederlandse zijde, zijn te vinden in deze uitgave.
Tachtigjarige Oorlog


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.