Hollandse Oorlog

Frans-Nederlandse Oorlog

De Hollandse Oorlog wordt ook wel de Frans-Nederlandse Oorlog genoemd. De oorlog begon in het Rampjaar 1672 en duurde tot 1679. Met de Vrede van Nijmegen eindigde de oorlog tussen Frankrijk en Nederland op 10 augustus 1678. Een jaar later sloot Lodewijk XIV ook vredesverdragen met andere tegenstanders, zoals Brandenburg, Lotharingen, Spanje en het Heilige Roomse Rijk. De Hollandse Oorlog betekende het einde van de Gouden Eeuw.

Lodewijk XIV

Lodewijk XIV van Frankrijk streefde naar natuurlijke grenzen. Na de Zuidelijke Nederlanden wilde hij ook de Republiek innemen. Hiervoor verbond hij zich met Münster, Keulen en Zweden. Eerder had hij al met Karel II van Engeland afspraken gemaakt. Zo kon het gebeuren dat de Republiek in 1672 aan alle kanten werd aangevallen. Lodewijk bracht een groot leger bijeen. Hij trok met 120.000 man naar de Republiek.

Aanval

Engeland viel in het Kanaal de Smyrna-vloot aan. Deze aanval maakte deel uit van de Derde Engels-Nederlandse Oorlog. Michiel de Ruyter versloeg de Britten bij Solebay, Schooneveld en Kijkduin. Lodewijk XIV kreeg ook hulp van Bernhard van Galen. De prins-bisschop van Münster veroverde Overijssel en Drenthe en trok op naar Groningen. Het Franse leger viel vanuit het zuidoosten de Republiek binnen.

Waterlinie

Willem III was in februari 1672 benoemd tot kapitein-generaal. Hij maakte als legeraanvoerder een belangrijke fout. Hij had zijn troepen geconcentreerd in de vestingsteden Breda, Den Bosch en Maastricht. Lodewijk trok echter niet door Brabant naar het noorden, maar leidde zijn leger langs de Rijn naar het noorden. Het Franse leger kon in juni bij Lobith gemakkelijk de Rijn oversteken. In Gelderland kon nauwelijks tegenstand geboden worden. De IJssel-linie hield niet lang stand. Vervolgens trok hij via de Betuwe en via Utrecht naar het westen. Daar stuitte hij op de Waterlinie en kwam het Franse leger tot stilstand.

Moord in het Rampjaar

Door de dreiging werd raadpensionaris Johan de Witt tot aftreden gedwongen. Hij werd opgevolgd door Gaspar Fagel. De orangisten namen wraak op Johan de Witt. Hij werd samen met zijn broer vermoord bij de Gevangenpoort in Den Haag. Korte tijd later werd Willem III van Oranje-Nassau benoemd tot stadhouder.

Terugtrekking

Het geduld van Lodewijk XIV werd op de proef gesteld. Hij kon de Waterlinie niet passeren. Zijn leger in Utrecht kon bovendien moeilijk bevoorraad worden, omdat de aanvoerlijn langs de Rijn bedreigd werd. Maastricht werd in juni 1673 ingenomen. Hierdoor konden voorraden langs de Maas naar Utrecht vervoerd worden. Daardoor kwam Lodewijk XIV in conflict met de Spaanse Zuidelijke Nederlanden. De oorlog verplaatste zich hierdoor naar het zuiden. Franse troepen plunderden Brabant en Vlaanderen. Willem III slaagde er in november 1673 bovendien in om beslag te leggen op de Franse voorraden in Bonn. Lodewijk XIV trok zich terug uit de Nederlanden.

Elzas

Frankrijk was in 1673 bontgenoot Engeland kwijtgeraakt. In 1674 kreeg hij ook te maken met aanvallen vanuit Duitsland door Pruisen, Brandenburg en andere keizerlijke troepen. De Franse maarschalk Hendrik de la Tour d'Auvergne, de burggraaf van Turenne, versloeg het keizerlijke leger in juni 1674 bij Sinsheim en brandschatte de Palts. Brandenburg en het keizerlijke leger vielen daarna de Elzas binnen. Willem III trok vanuit de Zuidelijke Nederlanden op naar Parijs, maar werd door Lodewijk II van Bourbon-Condé in augustus 1674 tegengehouden bij Seneffe.

Eindfase

Pas in de eindfase boekte Frankrijk weer zeges. De Franse expansiedrang zorgde er voor dat Engeland een tegenstander werd en met Nederland later ging optrekken in de Negenjarige Oorlog (1688-1697). Bovendien huwelijkte de Britse koning Karel II zijn nicht Mary uit aan Willem III. In 1678 begonnen de vredesbesprekingen tussen Frankrijk en Nederland in Nijmegen. De Vrede van Nijmegen werd op 10 augustus 1678 getekend.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Nederland in Oorlog

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.