Godsdienstvrijheid

Tachtigjarige Oorlog

De volksopstand begon door economische problemen, maar kreeg na de Beeldenstorm aan de vooravond van de Tachtigjarige Oorlog een nieuwe dimensie toen ook de reformatie een rol ging spelen. Van godsdienstvrijheid was geen sprake. In de door de opstandelingen veroverde steden en gebieden moesten de katholieken hun kerken en kloosters verlaten. De vrijheid van godsdienst ontstond pas in de Franse tijd, toen scheiding van kerk en staat werd gepredikt.

Reformatie

In 1517 maakte Maarten Luther zijn 95 stellingen openbaar door deze standpunten op de deur van zijn kerk aan te brengen. Zijn ideeën konden door de boekdrukkunst snel verspreid worden in Europa. Ook andere hervormers, zoals Johannes Calvijn, maakten gebruik van pamfletten en boeken. De reformatie veroorzaakte in de zestiende-eeuw een schisma binnen het westerse christendom. Hierdoor ontstond een tegenstelling tussen katholieken en protestanten.

Excessen

Verdraagzaamheid was ver te zoeken in de eerste jaren van de Tachtigjarige Oorlog. Filips II en zijn vertegenwoordigers in de Zuidelijke Nederlanden vervolgden de protestanten. Aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog deden zich in de Noordelijke Nederlanden enkele excessen voor. Zo werden de priesters en de kloosterlingen uit Gorinchem door de geuzen in 1572 gemarteld en vermoord in Brielle. In dat jaar ging het ook mis in Roermond. Bij de inname van deze stad werden dertien katholieke geestelijken vermoord.

Staatskerk

In de Noordelijke Nederlanden werd tijdens de Tachtigjarige Oorlog de katholieke kerk haar bestaansrecht ontzegd. De protestante leer werd staatsgodsdienst en de katholieken moesten voor hun diensten in schuilkerken bijeenkomen. "De geprivilegieerde status van de calvinistische gereformeerde kerk kwam tot uitdrukking in het recht op ondersteuning uit de door de staat beheerde middeleeuwse bezittingen, op financiële donaties van staatswege en in de aanspraak op exclusiviteit in het schoolwezen, bij universiteiten, leger en vloot en ook overzee," schreef Horst Lademacher.

Scheiding kerk en staat

Nederland kreeg pas in 1796 godsdienstvrijheid toen in de Franse tijd kerk en staat werden gescheiden. Pas in 1848 werd deze vrijheid verankerd in de Grondwet, maar het zou nog lang duren voordat de laatste resten van onderdrukking door protestanten uit de wetgeving waren verdwenen. Zo kende Nederland tot 1983 het processieverbod, dat gericht was tegen katholieke processies.

Grondrecht

Godsdienstvrijheid is nu een van onze grondrechten. Dit houdt in dat elke Nederlander de vrijheid heeft zelf te kiezen om tot een godsdienst toe te treden en deze te belijden en beoefenen. Godsdienstvrijheid houdt ook het recht in om niet te geloven.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan de Tachtigjarige Oorlog. Lees Tachtigjarige Oorlog als u meer wilt weten over de oorlog van de Nederlandse gewesten tegen Spanje en het ontstaan van Nederland. Godsdienstvrijheid komt ook voor in onze uitgave Tachtigjarige Oorlog 1568-1648.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Tachtigjarige Oorlog

De Tachtigjarige Oorlog was niet alleen de langstdurende oorlog in de Nederlanden, maar ook de belangrijkste, want de Nederlandse gewesten keerden zich af van het Habsburgse bestuur en daardoor ontstond de zelfstandige staat Nederland. In de Tachtigjarige Oorlog vonden een groot aantal belegeringen en veldslagen plaats. De belangrijkste worden besproken in het 'Tachtigjarige Oorlog 1568-1648: de opstand en het ontstaan van Nederland'. Ook de belangrijkste veldheren, zowel aan Spaanse als aan Nederlandse zijde, zijn te vinden in deze uitgave.
Tachtigjarige Oorlog


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.