Culemborg

Stad in Gelderland

Culemborg is een mooie historische stad met talloze fraaie monumenten. De stad ligt in de Neder-Betuwe in Gelderland. De oudste vermelding van Culemborg dateert uit 1281. Bij het door de heer van Bosinchem kort voor 1270 gebouwde kasteel ontstond aan de zuidoever van de Lek een handelsdorp. Culemborg kreeg in 1318 stadsrechten van Jan van Culemborg.

Middeleeuwen

De stad kreeg eigen rechtspraak en tolvrijheid op de jaarmarkt. Culemborg was toen al een versterkte nederzetting. Jan II van Culemborg bouwde in de dertiende eeuw ten noorden van deze plaats Kasteel Culemborg. In de veertiende eeuw bouwde men een stadsmuur en men groef een gracht. De stad werd twee keer buiten de bestaande stadsmuur uitgebreid. De Havendijk aan de noordzijde en Nieuwstad aan de zuidkant werden ook ommuurd.

Elisabeth van Culemborg

Vooral de laatste telg uit het geslacht Culemborg, Elisabeth van Culemborg, heeft veel voor de stad betekend. Zij hield van kunst en architectuur en ondersteunde het bouwen van huizen voor ouderen en geesteszieken. Zij stichtte het Elisabeth-gasthuis en financierde de bouw van het stadhuis en de toren van de Sint-Janskerk. Het Elisabeth Weeshuis werd betaald uit haar erfenis.

Graafschap

Keizer Karel V verhief de heerlijkheid Culemborg in 1555 tot graafschap. Floris van Pallandt, de opvolger van Elisabeth, ging over tot het protestantisme. Hierdoor kon in 1566 al een protestante dienst in het washuis van Kasteel Culemborg gehouden worden. Hij schaarde zich naast Willem van Oranje en Willem IV van den Bergh in de strijd tegen het Spaanse gezag. Floris van Pallandt had ook een kasteel in Brussel. Daar kwamen de Edelen van het Verbond bijeen die het Smeekschrift aan landvoogdes Margaretha van Parma aanboden. Als wraak liet de hertog van Alva zijn kasteel in Brussel vernietigen.

Duitse heren

Culemborg kwam later in het bezit van de familie Waldeck-Eisenberg. Het graafschap was daarna eigendom van de vorsten van Saksen-Hidburghausen. Deze heren hadden weinig belangstelling voor de stad. Zij waren alleen geïnteresseerd in de belastingopbrengsten. Onder leiding van de weduwe Luyt Wortel leidde dit in 1650 tot het Vrouwenoproer van Culemborg.

Bataafse Republiek

Tijdens de Hollandse Oorlog werd Kasteel Culemborg door de Fransen verwoest. De Witte Toren, het laatste deel, werd in 1812 gesloopt. Geldgebrek noopte Saksen-Hildburghausen om het graafschap te verkopen aan het Kwartier van Nijmegen. Culemborg werd in 1748 door Nijmegen aan stadhouder Willem IV geschonken. Na de komst van de Fransen werd Culemborg ingelijfd bij de Bataafse Republiek.

Bezienswaardigheden

Culemborg heeft een groot aantal bezienswaardigheden, zoals het Elisabeth Weeshuis, de Grote of Sint-Bararakerk, de neogotische Sint-Barbarakerk, de Lanxmeerpoort, het Stadhuis en het geboortehuis van Jan van Riebeeck aan de Binnenmolenstraat. Interessant is ook het stadspark bij de ruïne van het voormalige kasteel Culemborg.

Bestuur

De gemeente heeft ongeveer 30.000 inwoners. Culemborg is een zelfstandige gemeente in Gelderland. Hiertoe behoort ook de buurtschap Goilberdingen.

Kasteel Caetshage

Kasteel Caetshage bij Culemborg werd in de twaalfde eeuw gebouwd als motte. Het houten kasteel werd aan het einde van de dertiende eeuw vervangen door een kasteel van steen. Bij deze verbouwing werd een deel van de motte afgegraven. Caetshage werd omgeven door een ringmuur.
Kasteel Caetshage

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan de mooiste plaatsen en monumenten in Gelderland. Lees de interessante uitgave Gelderland: Geschiedenis en bezienswaardigheden om meer te weten te komen over de mooiste provincie van Nederland. Culemborg komt ook voor in onze uitgave over de geschiedenis van Gelderland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Geschiedenis Gelderland

Deze uitgave over Gelderland van Ruud van Capelleveen is zeker niet saai te noemen. Gelderland heeft een rijke geschiedenis en ook landschappelijk veel te bieden. De auteur informeert u op onderhoudende wijze over de geschiedenis en wetenswaardigheden van de honderdvijftig meest interessantste plaatsen in Gelderland.
Bezienswaardigheden in Gelderland


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.