Castellum in Meinerswijk

Romeins grensfort

In Meinerswijk in Arnhem vond men resten van een castellum of grensfort aan de noordgrens van het Romeinse Rijk. Het limescastellum kende verschillende stadia: van hout tot steen. Rond het jaar 400 werd het fort definitief verlaten door de Romeinen. Het castellum bij Meinerswijk staat bij de zuidelijke oever van de Rijn.

Levefanum

Historici discussiëren al jaren over de naam van het fort. Aanvankelijk noemde men het Castra Herculis. Later hanteerde men de naam Levefanum, een afleiding van het heiligdom Haeve Fanum. Vlakbij Meinerswijk, in Malburgen, bij Arnhem werd een altaarsteen gevonden die is gewijd aan Hercules Magusanus en Haeva. Daarnaast strijden de geschiedkundigen over het Drususkanaal, dat van deze plek naar de IJssel bij Doesburg zou hebben gelopen. Los van deze vragen zijn er ook een aantal zekerheden, want men trof in Meinerswijk restanten aan die ondubbelzinnig het bestaan van het fort bewijzen.

Germanicus Julius Caesar

Het fort bij Meinerswijk werd aan het begin van onze jaartelling in opdracht van de Romeinse generaal Germanicus Julius Caesar gebouwd, mogelijk ter voorbereiding van zijn laatste Germaanse veldtocht. Deze vooraanstaande Romeinse veldheer heeft drie veldtochten tegen de Germanen aangevoerd. Hij was een zoon van Nero Claudius Drusus. Hij liet het fort bouwen bij de Drususgracht. Dit kanaal werd gebruikt om zijn troepen snel naar het noorden te kunnen verplaatsen voor de trijd tegen de Frisii en de Chauken.

Eerste Legioen

Het eerste fort op deze plaats in Meinerswijk was van hout. Tijdens de Bataafse Opstand omstreeks 69 na Christus brandde het fort af. In het Erfgoedcentrum Rozet in Arnhem staat een bouwfragment van Castellum Meinerswijk. Deze stufsteen bevat een inscriptie. De tekst betekent: "Het eerste legioen Minerva deugdzaam en trouw." Onder deze slagzin verdedigde het eerste Romeinse legioen de noordgrens van het Romeinse rijk.

Vondsten

In het laatste kwart van de tweede eeuw bouwde men een nieuw fort in steen. Het castellum werd aan het einde van de derde eeuw verlaten. Het werd rond 350 weer in gebruik genomen tijdens de campagnes van Julianus. Rond 410 werd Meinerswijk weer verlaten. De Romeinen hebben in Meinerswijk waarschijnlijk veel te maken gehad met wateroverlast. Boven de dikke brandlaag, die herinnert aan de Bataafse Opstand, troffen onderzoekers sporen van ophoging van het terrein. Deze verhogingen werden in verschillende fasen aangebracht. Het limesfort in Meinerswijk is het enige fort aan de noordgrens in Gelderland waarvan het bestaan ook echt archeologisch is aangetoond.

Werelderfgoed

De Neder-Germaanse limes werd in 2021 opgenomen op de erfgoedlijst van UNESCO. "De bekendste overblijfselen van fort Meinerswijk zijn die van het hoofdkwartier en van de verdedigingswerken aan de achterzijde bij het fort, beide uit de stenen bouwfase," oordeelde de nominatiecommissie. "Ze laten zien dat Meinerswijk van het 'deltatype' is. In het oostelijke deel van het rivierengebied is het tot nu toe de enige bekende vertegenwoordiger van dit type."

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Romeinen in Nederland

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.