Beleg van Oudewater en de Oudewaterse moord in 1575

Tachtigjarige Oorlog

Oudewater was een van de eerste steden die zich Tachtigjarige Oorlog aansloot bij de opstandelingen van Willem van Oranje. In 1575 werd het stadje aangevallen door de Spanjaarden. Het Beleg van Oudewater in 1575 eindigde in een bloedbad. Na de inname van het stadje door de Spanjaarden werd een groot bloedbad aangericht. Deze gebeurtenis wordt de Oudewaterse moord genoemd.

Opstand

Het stadje Oudewater in Utrecht had zich in 1572 tijdens de Tachtigjarige Oorlog al snel aangesloten bij de opstand. Kort na de inname van Brielle waren de geuzen ook voor de poorten van deze stad aan de Hollandsche IJssel verschenen. Geuzenleider Adriaen van Swieten zou de stad met slechts vijftig man hebben ontzet. Daar kunt u uit concluderen dat de geuzen met open armen door de bewoners van Oudewater werden ontvangen.

Gilles van Berlaymont

Oudewater nam enkele weken later deel aan de Eerste Vrije Statenvergadering in Dordrecht. Drie jaar later, op 19 juli 1575, verscheen Gilles van Berlaymont (1540-1579) met een troepenmacht van 11.000 man bij Oudewater. Gilles van Berlaymont had zich al onderscheiden bij het Beleg van Valenciennes onder Filips van Noircarmes. Hij was korte tijd militaire gouverneur van Maastricht en vervolgens legerleider onder de hertog van Alva en later Luis de Requesens.

Beleg van Oudewater

Hans Munter kreeg de leiding over de verdedigers in Oudewater. Het beleg begon met beschietingen over en weer. Ondertussen werkte Gilles van Berlaymont aan het versterken van zijn stellingen. Na een week stonden er tientallen kanonnen, waarmee Oudewater beschoten kon worden. De stedelingen hoopten dat Willem van Oranje hun vanuit Gouda met een leger zou komen ontzetten, maar dat zou niet gebeuren. Willem van Oranje slaagde er echter niet in om voldoende soldaten bijeen te brengen.

Bestorming

De Spaanse aanvoerder Gilles van Berlaymont stuurde een ultimatum naar de stad. De verdedigers zouden een vrije aftocht krijgen, maar moesten hun geschut achterlaten. In de nacht van 6 op 7 augustus 1575 vielen de Spanjaarden aan op de plek waar de stadsmuur het zwakst was. Een boer zou de Spanjaarden op deze zwakke plek gewezen hebben. Na een korte beschieting ontstond een bres in de stadsmuur. De aanvallers bestormden Oudewater op 7 augustus 1575. De aanvallers werden bestookt met stenen en brandende hoepels en een onderaardse gang werd tot ontploffing gebracht. Onder de Spaanse huurlingen vielen tientallen doden.

Oudewaterse moord

Door gebrek aan soldij en de tegenstand van de inwoners was de wraaklust van de Spanjaarden vergroot. Oudewater werd geplunderd. Mannen, vrouwen en kinderen werden vermoord. Een enkele bewoner stak zijn eigen huis in brand, omdat hij niet wilde dat zijn woning door de Spanjaarden werd geplunderd. De brand verspreidde zich snel. Een groot deel van de middeleeuwse bebouwing brandde af. Historici vermoeden dat tijdens het bloedbad op 7 augustus 1575 ongeveer de helft van de bevolking van Oudewater om het leven kwam.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan de Tachtigjarige Oorlog. Lees Tachtigjarige Oorlog als u meer wilt weten over de oorlog van de Nederlandse gewesten tegen Spanje en het ontstaan van Nederland. De Oudewaterse moord komt ook voor in onze uitgave Tachtigjarige Oorlog 1568-1648.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Tachtigjarige Oorlog

De Tachtigjarige Oorlog was niet alleen de langstdurende oorlog in de Nederlanden, maar ook de belangrijkste, want de Nederlandse gewesten keerden zich af van het Habsburgse bestuur en daardoor ontstond de zelfstandige staat Nederland. In de Tachtigjarige Oorlog vonden een groot aantal belegeringen en veldslagen plaats. De belangrijkste worden besproken in het 'Tachtigjarige Oorlog 1568-1648: de opstand en het ontstaan van Nederland'. Ook de belangrijkste veldheren, zowel aan Spaanse als aan Nederlandse zijde, zijn te vinden in deze uitgave.
Tachtigjarige Oorlog


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.