Nigrum Pullum

Castellum aan de Rijn

Bij Zwammerdam werd vermoedelijk omstreeks het jaar 47 door de Romeinse legerleider Gnaius Domitius Corbulo in opdracht van keizer Claudius de vesting Nigrum Pullum gesticht, want Claudius had bepaald dat de rivier de Rijn de noordgrens van het Romeinse rijk werd. Gnaius Domitius Corbulo bouwde een aantal forten om de limes te beschermen. Een van de forten aan de noordgrens van het Romeinse Rijk was Nigrum Pullum.

Ligging

Nigrum Pullum lag langs de zuidoever van de rivier de Rijn. De naam Nigrum Pullum zou verwijzen naar de zwart gekleurde veenbodem die men hier aantrof. Nigrum Pullum had een bezetting van ongeveer driehonderd man. Bij het fort lag een klein dorp met een bescheiden badhuis en een tempeltje. Aan de Rijnoever bouwde men een kade. In 1964 vond men bij de aanleg van de verkeersweg tussen Alphen en Bodegraven restanten van de Romeinse heerweg. De aan het begin van onze jaartelling aangelegde weg had een breedte van twaalf meter. Naast de weg werden greppels voor de afwatering aangetroffen. De toplaag van de weg lag bestond uit een twintig centimeter dik grindpakket, vermengd met tufsteen en scherfresten van aardewerk en dakpannen.

Bataafse Opstand

Het terrein waar de Romeinse vesting lag werd tussen 1968 en 1974 uitgebreid onderzocht, toen men op deze plek de zorginstelling de Hooge Burch wilde bouwen. Van de eerste nederzetting uit 47 werd weinig gevonden. Historici denken dat dit komt omdat Nigrum Pullum tijdens de Bataafse Opstand in 69 vrijwel volledig werd vernietigd. Tijdens deze kwamen de Bataven onder leiding van Gaius Julius Civilis in opstand tegen de Romeinen. De nieuwe keizer Titus Flavius Vespasianus stuurde Quintus Petillius Cerialis naar deze streken om de orde en rust in de militaire provincie Germania Inferior te herstellen.

Herbouw

Hierdoor kon het castellum bij het huidige Alphen aan den Rijn in het jaar 80 worden herbouwd. Het fort kreeg een brede wal van aarde met houten palissadewanden omgeven door een dubbele gracht. Drie toegangspoorten boden toegang tot de vesting. Nigrum Pullum werd in 175 in steen herbouwd. Het castellum kreeg toen vier toegangspoorten en werd omgeven door drie grachten. Nigrum Pullum werd rond 275 door brand verwoest. Hierna verlieten de Romeinen voor goed deze vesting.

Scheepswrakken

Tussen 1971 en 1974 werden in Zwammerdam door archeoloog Willem Glasbergen de resten van zes Romeinse rivierschepen opgegraven, waaronder drie militaire transportschepen. De lengte van deze platbodems varieerde van twintig tot vierendertig meter. Deze schepen werden door de Romeinen gebruikt om goederen over de Rijn te vervoeren tussen de verschillende forten en versterkingen. Dankzij de publieksactie 'Redt Romeins Schip Zwammerdam' van architect Latief Perotti konden de schepen worden uitgegraven en geconserveerd. De actie werd ondersteund door koningin Juliana en AVRO-directeur Siebe van der Zee. De koningin toonde zich zeer geïnteresseerd. Zij bracht in 1974 twee bezoeken aan de opgravingen. Dankzij de inzet van Siebe van der Zee kreeg de omroepvereniging AVRO de gelegenheid om de opgraving en conservering te filmen voor een televisieprogramma.

Bezoek

In het Archeon kunt u een replica van een dergelijk Romeins schip bewonderen. Het museumpark Archeon is een educatief belevingspark in Alphen aan den Rijn over de prehistorie, de Romeinse tijd en de middeleeuwen. Ook in Zwammerdam is het een en ander te zien. Naast de vindplaats in Zwammerdam is in Grand Café De Haven een tentoonstelling ingericht met vondsten en schaalmodellen van alle schepen.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Romeinen in Nederland

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.