Woudenberg

Plaats in Utrecht

Woudenberg ontstond rond 1240 in een moerasgebied ten noorden van het huidige Maarsbergen en ten oosten van de plek waar Scherpenzeel ontstond. Woudenberg ligt in onze tijd in een prachtige omgeving. De Utrechtse Heuvelrug en de Gelderse Vallei komen er samen. Ook in het dorp is er veel te zien. Er staan meer dan vijftig rijksmonumenten, waaronder een aantal kazematten.

Sint-Laurensabdij

Bisschop Andries van Cuijk van Utrecht schonk in 1131 het landgoed Henschoten aan de Sint-Laurensabdij in Oostbroek bij De Bilt. In Henschoten bouwden de monniken een boerderij met omwalling. De bisschop verkocht twee jaar later het omliggende moerasgebied ten oosten van Henschoten aan de abdij en drie particulieren. Daar ontstond rond 1240 dankzij Philips van Rijningen Woudenberg.

Philips van Rijningen

Het klooster slaagde er nauwelijks in om het gebied tot ontwikkeling te brengen. Zij gaven de grond in erfpacht aan Philips van Rijningen uit Wijk bij Duurstede. Hij liet sloten graven om het gebied te ontwateren. In deze jaren ontstond ook de weg van Scherpenzeel naar het westen, dus ongeveer op het tracé waar nu de N224 ligt.

Huis te Woudenberg

De kleinzoon van Philips, Johan van Rijningen bouwde Huis te Woudenberg om zijn bezit te beschermen. Dit kasteel werd in 1353 door bisschop Jan van Arkel ingenomen en vernietigd. Rond 1410 bouwde men in 1410 een nieuw kasteel dat ook de naam Woudenberg kreeg. Dit tweede kasteel is ook verdwenen. Het kasteel werd in de zeventiende eeuw bewoond door een bastaardzoon van Maurits van Oranje. Deze Hendrik van Nassau-Ouwerkerk (1640-1708) deed dienst in het Staatse leger. Hij werd stalmeester van prins Willem II. Tijdens de Slag bij Saint Denis redde hij de prins door zijn belager neer te schieten. Later reisde hij met Willem III ook mee naar Engeland. Hij woonde daar op Downing Street 10, dat destijds Overkirk House werd genoemd. Kasteel Woudenberg werd aan het begin van de negentiende eeuw afgebroken.

Kerk

Woudenberg was in 1340 in het bezit gekomen van Jan van Culemborg, die het landgoed in 1352 verkocht aan Gijsbert van Abcoude. De stenen van het in 1353 verwoeste kasteel werden gebruikt om de kapel te verbeteren. Dit werd de dorpskerk van Woudenberg. De toren met de forse spits is een rijksmonument. De klokken in deze toren dateren uit de veertiende en de zestiende eeuw.

Bezienswaardigheden

Bij een bezoek aan Woudenberg mag de Pyramide van Austerlitz niet worden overgeslagen. Een ander interessant rijksmonument is kasteel Geerestein aan het Pauwenpad, dat eigenlijk een buitenplaats is, en De Viersprong, een vrijstaand woonhuis uit de negentiende eeuw aan de Zeisterweg. In het centrum is het raadhuis uit 1936 aan de Parklaan een bezienswaardigheid.

Kazematten

In Woudenberg ligt een deel van de Grebbelinie. Op verschillende plaatsen vindt u kazematten die in de jaren 1939 en 1940 ter versterking van de Velleistelling werden gebouwd. Bij de Roffelaarskade staat een betonnen mitrailleurkazemat. Aan ijzeren pennen aan de buitenzijde konden camouflagenetten worden opgehangen. Tussen de damsluis in de Roffelaarskade en de Pothbrug staat een vergelijkbaar kazemat. Een twintigtal kazematten en andere verdedigingswerken kregen de status van rijksmonument.

Bestuur

Woudenberg groeide niet uit tot een grote plaats. In 2020 had Woudenberg 13.362 inwoners. Woudenberg is nog altijd een zelfstandige gemeente in de provincie Utrecht.

Ridderhofstad Groenewoude

De ridderhofstad Groenewoude in Woudenberg werd aan het einde van de veertiende eeuw gesticht door Willem van Groenewoude. Hij werd in 1382 door Willem van Gaesbeek, de heer van Abcoude en Duurstede, beleend met een landgoed in de plaats waar Woudenberg bij het kasteel zou ontstaan.
Ridderhofstad Groenewoude

Kasteel Geerestein

Kasteel Geerestein in Woudenberg werd omstreeks 1400 gesticht door Jacob van Zuylen van Nijevelt. Zijn nazaten waren als Hoeken betrokken bij de Hoekse en Kabeljauwse twisten. De bisschop van Utrecht nam het kasteel in 1482 in.
Kasteel Geerestein

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Geschiedenis Utrecht

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.