Pragmatieke Sanctie van 1549

Regeling van Karel V

Op 4 november 1549 tekende keizer Karel V een regeling voor de erfopvolging in de Habsburgse Nederlanden. In deze Pragmatieke Sanctie bepaalde hij dat de Habsburgse Nederlanden steeds als één en ondeelbaar geheel overgeërfd zouden worden. Na zijn overlijden ging de heerschappij over de Nederlanden hierdoor over naar Filips II van Spanje.

Transactie van Augsburg

Na de verovering van het hertogdom Gelre in 1543 was een samenhangend geheel tot stand gekomen. De staatkundige vorm van dit gebied werd in 1548 geregeld met de Transactie van Augsburg. In feite was dit een overeenkomst tussen Karel V en de vorsten van het Heilige Roomse Rijk. De Habsburgse Nederlanden werden met deze overeenkomst losgemaakt uit het rijk en kregen tot op zekere hoogte een onafhankelijke status.

Opvolging

Nadat de Staten-Generaal in Brussel op 2 april 1549 Filips als opvolger voor Karel in de Nederlanden had ingehuldigd, wilde Karel een uniform erfrecht in de door hem bestuurde gebieden. De Staten-Generaal ging op 4 november 1549 akkoord met deze regeling, die men de Pragmatieke Sanctie van 1549 is gaan noemen. In zekere zin was het een moderne wet. De wet zou gelden voor zowel mannelijke als vrouwelijke nakomelingen en hij hield er rekening mee dat de hoofdlijn kon uitsterven. De wet zou ook gelden voor zijlinies.

Filips in de Nederlanden

Filips II van Spanje bracht in 1549 enkele maanden in de Nederlanden door. Karel V had zijn zoon uitgenodigd om kennis te maken met zijn toekomstige onderdanen. Hij bezocht in deze maanden ook Holland, Utrecht, Overijssel, Gelderland en Noord-Brabant. Hierdoor leerde hij ook Willem van Oranje, Lamoraal van Egmont, Filips van Horne en Antoine Perrenot de Granvelle kennen. De aansluitende wintermaanden bracht hij in Brussel door. Filips bracht hierdoor bijna een jaar in de Nederlanden door, maar hij zou tot 1559 nog enkele keren terugkomen.

Heer der Nederlanden

Filips volgde in 1555 zijn vader als de heer der Nederlanden. hij vertrok in 1559 definitief naar Spanje. Voor het bestuur over de Nederlanden zou hij vertrouwen op zijn raadgevers Antoine Perrenot de Granvelle, Ruy Gómez de Silva en de hertog van Alva. Na het overlijden van keizer Karel V op 21 september 1558 werd het Habsburgse Rijk in tweeën gesplitst. De Duitse en Oostenrijkse gebieden gingen naar keizer Ferdinand I. Filips behield Spanje en de Habsburgse Nederlanden.

Deling

Een groot deel van de Nederlanden ging later verloren na het Smeekschrift van de Edelen, de Beeldenstorm en strijd om de macht in de Noordelijke Nederlanden door de edelen. Door deze strijd zou de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden ontstaan. Spanje moest de onafhankelijkheid van deze republiek uiteindelijk in 1648 erkennen met de Vrede van Münster. De Zuidelijke Nederlanden bleven echter onder Habsburgs gezag.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.