Monument voor Tante Riek in Winterswijk
Plaats in Gelderland

Foto Ruud van Capelleveen: Monument voor Tante Riek in Winterswijk
Het monument voor Tante Riek van kunstenaar Gerrit Bolhuis tussen het oude stadhuis en het voormalige postkantoor aan het Mevrouw Kuipers-Rietbergplein in Winterswijk werd in mei 1955 onthuld door de toenmalige prinses Wilhelmina. Tante Riek was in de Tweede Wereldoorlog de schuilnaam van Helena Kuipers-Rietberg. Zij verborg onderduikers en was betrokken bij de oprichting van de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers. Helena Kuipers-Rietberg overleed in het vrouwenkamp Ravensbrück.Bestuur
Helena Kuipers-Rietberg werd op 26 mei 1893 in Winterswijk geboren als dochter van een graanhandelaar. Ze leerde op de hbs haar toekomstige echtgenoot Piet Kuipers kennen. Het echtpaar kreeg twee kinderen. Helena was in de jaren dertig betrokken bij de oprichting van de Gereformeerde Vrouwenvereeniging in Nederland en later hoofdbestuurslid van de Bond van Gereformeerde Vrouwenvereenigingen in Nederland. De vele contacten uit deze tijd kwamen haar tijdens de Duitse bezetting goed van pas.Verzetsstrijder
Helena Kuipers-Rietberg en haar echtgenoot Piet Kuipers boden in de Tweede Wereldoorlog hulp en onderdak aan Joodse onderduikers, gevluchte krijgsgevangenen en bemanningen van neergestorte vliegtuigen. Bovendien was het echtpaar betrokken bij de verspreiding van bonkaarten en de illegale krant Trouw. Helena was in 1942 met dominee Frederik Slomp uit Heemse, beter bekend als Frits de Zwerver, en anderen betrokken bij de oprichting van de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (LO). Hierdoor kon tussen 1942 en 1945 een aantal vormen van verzet tegen de Duitse bezetter landelijk worden gecoördineerd. Dankzij dit werk konden mannen die waren opgeroepen voor de 'Arbeitseinsatz' onderduiken.Ravensbrück
Dit werk was niet zonder gevaar. Helena Kuipers-Rietberg en haar echtgenoot werden in augustus 1944 opgepakt. Piet Kuipers werd spoedig vrijgelaten, maar Helena werd opgesloten in Kamp Vught. In september 1944 werd ze naar het concentratiekamp Ravensbrück overgebracht. Haar gezondheid was slecht. Ze werd afgekeurd voor zwaar lichamelijk werk in de fabriek van Siemens. Zij werd in het 'breicommando' geplaatst. Later werd ze belast met de verdeling van het voedsel onder de gevangen. Door haar opgewekte karakter zou ze menige vrouw steun en troost geboden hebben. Lang duurde dit niet. Zij werd eind oktober ernstig ziek. Helena Kuipers-Rietberg overleed op 27 december 1944 op 51-jarige leeftijd in het kamp Ravensbrück.Wilhelmina in Winterswijk
De voormalige koningin arriveerde om twintig minuten over elf per koninklijke trein op het station van Winterswijk. Na begroeting door burgemeester, Commissaris der Koningin in de provincie Gelderland en enkele andere notabelen, werd Wilhelmina per auto naar de plaats van het monument bij het toenmalige gemeentehuis vervoerd. "Hier had zich inmiddels een groot aantal belangstellenden verzameld. Voor de genodigden waren plaatsen gereserveerd, terwijl voor H.K.H. Prinses Wilhelmina en haar gevolg, alsmede voor de familie Kuipers zich onder een baldakijn speciale plaatsen bevonden," schreef de Nieuwe Winterswijksche Courant. "De koningin-moeder was gekleed in een zwarte mantel en droeg een zwarte hoed."Onthulling
Wilhelmina hield na een toespraak en toepasselijke koorzang een korte toespraak. "Het geloof, de geestkracht, de taaie volharding en het beleid van 'Tante Riek', met zoveel verbeeldingskracht gevoerd, zullen in onvergetelijke herinnering bij ons blijven voortleven," zei Wilhelmina. Hierna trok Wilhelmina met een koord het plastic weg waarin het beeld was gehuld. Het monument tekende zich scherp af tegen de achtergrond van witte wolken, schreef de journalist uit Winterswijk.Beeldhouwer
Het monument werd vervaardigd door beeldhouwer Gerrit Bolhuis (1907-1975). Hij kreeg zijn opleiding bij Jan Bronner en Hendrik Adriaan van der Wal aan de Rijksacademie van beeldende kunsten in Amsterdam. Het jaargeld van de Prix de Rome stelde hem in staat om drie jaar op reis te gaan. Met zijn echtgenote, de kunstenares Annetje Meijs, verbleef hij in Rome en Parijs. Na terugkomst vestigde hij zich als kunstenaar in Amsterdam. Gerrit Bolhuis kreeg na de Tweede Wereldoorlog opdrachten voor oorlogsmonumenten in Amsterdam, Beverwijk, Epe en Winterswijk.PS
Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan de mooiste plaatsen en monumenten in Gelderland. Lees de interessante uitgave Gelderland: Geschiedenis en bezienswaardigheden om meer te weten te komen over de mooiste provincie van Nederland.Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail
Geschiedenis Nederland
Geschiedenis NederlandGeschiedenis Gelderland
Winterswijk
Leestip
Een informatieve gratis nieuwsbrief over geschiedenis. Interessante verhalen over Historische Plaatsen, Kastelen, Royalty, WO2 en Wetenschap.
Al twintig jaar een begrip bij liefhebbers
van geschiedenis en cultuur.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
van geschiedenis en cultuur.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Gelderland

Bezienswaardigheden in Gelderland
Geschiedenis Nederland

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis
Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.