Gulpen

Plaats in Limburg

Gulpen ligt aan de samenvloeiing van de Geul en de Gulp in het Zuid-Limburgse Heuvelland. Uit archeologische vondsten hebben historici geconcludeerd dat deze plaats al in de Romeinse tijd bestond. Gulpen lag op de kruising van twee heirbanen.

Kruispunt

De plaats op de kruising van de wegen van Heerlen naar Luik en van Aken naar Maastricht groeide in de middeleeuwen. Ten noorden van de huidige dorpskern bouwde men het mottekasteel Gracht Burggraaf op een van de Dolsberg afgesneden heuvel. Dit kasteel werd omstreeks 1288 verlaten. De bewoners stichtten de voorloper van het huidige kasteel Neubourg.

Heerlijkheid

Gulpen werd in de dertiende eeuw een zelfstandige heerlijkheid in het Land van 's-Hertogenrade. Met het Partagetraktaat uit 1661 verdeelden de Republiek en de door Spanje geregeerde Zuidelijke Nederlanden de Landen van Overmaas in een Staats en een Spaans deel. Gulpen ging bij het Staatse deel horen. Hierdoor kregen de protestanten dezelfde rechten als de katholieken. De parochiekerk moest door hen gedeeld worden. De protestanten kregen pas in 1837 een eigen kerk, het Leopoldskerkje.

Bezienswaardigheden

Van de middeleeuwse dorpskerk resteert alleen nog de elfde-eeuwse romaanse toren. De kerktoren heeft erg dikke muren. Dit doet vermoeden dat de toren ook heeft gediend als verdedigingstoren. De toren staat nu op een kerkhof. De neoromaanse Sint-Petruskerk uit 1924 werd ontworpen door Caspar Franssen. Het Leopoldskerkje uit 1830 werd in de jaren vijftig van de twintigste eeuw vervangen door de Toeristenkerk.

Beken

Dankzij de ligging aan de Geul en de Gulp ontstonden leerlooierijen, bierbrouwerijen en forellenkwekerijen. Aan de Gulp staat de Neubourger Molen. Op deze plaats stond in de achttiende eeuw al een watermolen. De huidige molen werd in de negentiende eeuw door graaf Oscar Franz Michiel Marchant d'Ansembourg van papiermolen tot graanmolen verbouwd.

Gulpener Bierbrouwerij

De Gulpener Bierbrouwerij werd in 1825 opgericht door Laurens Smeets. De brouwerij ging in 1922 over naar de familie Rutten. Het familiebedrijf bestaat nog altijd. De brouwerij werd in september 2021 bezocht door koningin Máxima. De brouwerij was winnaar van de Plaquette voor Duurzaam Ondernemerschap, één van de Koning Willem I Prijzen.

Bestuur

Gulpen ligt in de provincie Limburg. Gulpen is de hoofdplaats van de gemeente Gulpen-Wittem. Tot deze gemeente behoren de dorpen Epen, Eys, Gulpen, Mechelen, Nijswiller, Partij-Wittem, Reijmerstok, Slenaken, Wahlwiller en Wijlre.

Kasteel Karsveld

De naam van kasteel Karsveld in Waterop, een buurtschap bij Gulpen, is afgeleid van de eerste bekende bewoner. In de dertiende eeuw kreeg Lewe van Carsvoirt het kasteel in leen van het kapittel van Sint-Servaas uit Maastricht.
Kasteel Karsveld

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Geschiedenis Limburg

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.