Grondwet van Johan Rudolf Thorbecke in Revolutiejaar 1848

Revolutiejaar 1848

Johan Rudolf Thorbecke werd in het revolutiejaar 1848 door koning Willem II tot voorzitter van de commissie benoemd die een nieuwe Grondwet moest ontwerpen. Thorbecke had al colleges gegeven over dit onderwerp en voorstellen gedaan voor een herziening van de Grondwet. In 1839 had hij 'Aanteekening op de Grondwet' gepubliceerd. Dit boek wekte toen veel belangstelling op.

Revolutiejaar

Koning Willem II schrok in 1848 van de politieke onlusten in het buitenland. Het jaar 1848 is de geschiedenis ingegaan als het revolutiejaar. Het begon allemaal in Sicilië, waar het volk in opstand kwam tegen de corruptie van koning Ferdinand II. Ook in andere steden in Europa kwam het tot onlusten, zoals Wenen, Milaan, Rome en Parma. Door economische depressie en onvrede met de regering werd koning Loderijk Filips in Frankrijk tot aftreden gedwongen. Hij trad af ten gunste van zijn kleinzoon, maar al snel werd een republiek uitgeroepen onder de voorlopige regering van Alphonse de Lamartine. In Oostenrijk werd de conservatieve staatskanselier Klemens von Metternich op 13 maart 1848 tot aftreden gedwongen. De onlusten sloegen daarna over naar Berlijn. Koning Frederik Willem IV van Pruisen deed direct concessies. Hij stond op 18 maart 1848 het bijeenroepen van een grondwetgevende vergadering toe en beloofde de invoering van persvrijheid. In heel Europa was het onrustig. Zelfs paus Pius IX werd gedwongen om de Kerkelijke Staat een grondwet te geven, maar hij moest uiteindelijk toch Rome ontvluchten.

Eerder voorstel

Willem II koos voor de vlucht naar voren. Hij benoemde op 17 maart 1848 een staatscommissie onder leiding van Thorbecke om een herziening van de Grondwet voor te bereiden. Mede hierdoor kwam het in Nederland nauwelijks tot onlusten. Willem II wilde snel resultaat. Hij koos Thorbecke omdat deze als parlementslid vier jaar eerder al een initiatief tot herziening van de Grondwet had gedefinieerd. Thorbecke stelde toen voor om ministeriële verantwoordelijkheid in te stellen en de leden van de Tweede Kamer volgens censuskiesrecht rechtstreeks te laten kiezen. De Tweede Kamer besloot op 31 mei 1845 het voorstel van Johan Rudolf Thorbecke niet in behandeling te nemen. Thorbecke sprak hierover in de Tweede Kamer zijn bevreemding uit, schreef de Opregte Haarlemsche Courant.

Moderne wetgeving

Met het aanstellen van de commissie-Thorbecke passeerde koning Willem II zijn ministers. De commissie nam het eerdere voorstel van Johan Rudolph Thorbecke grotendeels over. Na de invoering van de nieuwe Grondwet op 3 november 1848 kwamen er rechtstreekse verkiezingen, ministeriële verantwoordelijkheid en werden de parlementaire rechten uitgebreid. Dankzij Johan Rudolf Thorbecke kon Nederland een moderne staat worden met een moderne wetgeving.

Politicus Thorbecke

Johan Rudolf Thorbecke zou nog jarenlang de politiek in Nederland bepalen. Hij was drie keer minister van Binnenlandse Zaken. Dit was destijds een belangrijk en breed ministerie. In het takenpakket van Thorbecke vielen binnenlands bestuur, landbouw, handel en nijverheid, armenzorg, onderwijs, waterstaat en volksgezondheid. Deze functie kwam sinds 1848 overeen met de functie van minister-president. De partijloze liberale Gerrit Schimmelpenninck werd op 25 maart 1848 als eerste minister-president beëdigd. Na de liberaal Jacob de Kempenaer werd Johan Rudolf Thorbecke op 1 november 1849 de derde minister-president van Nederland.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Johan Rudolf Thorbecke

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.