Frans van Anjou bij Antwerpen in 1583

Tachtigjarige Oorlog

Frans van Anjou maakte de verwachtingen niet waar. Zijn komst naar de Nederlanden bleek de scheiding tussen de noordelijke en de zuidelijke gewesten eerder te accentueren dan te verzachten. Hij bezat niet veel politieke macht en hield zich al snel meer bezig met feesten dan met regeren. In 1583 verscheen hij met een Frans garnizoen voor de poorten van Antwerpen.

Godsdienstoorlog

Vooral in de noordelijke provincies was er een grote weerstand tegen Frans van Anjou. Het feit dat hij katholiek was, werkte niet in zijn voordeel. De oorlog met Spanje was immers in de eerste plaats een godsdienstoorlog. Bovendien waren er militaire en andere tegenslagen. De hertog van Parma nam Breda in en in Antwerpen werd een mislukte aanval op het leven van Willem van Oranje uitgevoerd door Jean Jaureguy.

Antwerpen

De hertog van Anjou kreeg de schuld. Hij nam wraak met een coup. Hij trachtte de macht te grijpen in Vlaanderen en Brabant. Hij stationeerde daar een Frans garnizoen in de grote steden. Antwerpen wilde hij bij verrassing innemen. Volgens George Van Cauwenbergh maakte Frans van Anjou gebruik van een list om Antwerpen in te komen. Hij kwam op 17 januari 1583 via de Kipdorppoort de stad binnen met tweehonderd ruiters en vierduizend Zwitserse manschappen. Plotseling simuleerde een officier een val en klonk het commando 'jambe cassée', waarop een schot werd afgevuurd. Dit was het teken voor de soldaten buiten de poort, om de stad binnen te komen. Zeshonderd ruiters en drieduizend voetknechten vielen vervolgens de stadswachten van Antwerpen aan.

Opstand

De stad maakte na de Franse inval een ware furie mee, een verwijzing naar de Spaanse Furie, die de stad in november 1576 had moeten doormaken. De noodklokken werden geluid. Het volk liep gewapend op de indringers af. Werkkrachten kwamen uit hun bedrijfjes, vrouwen en kinderen sleepten geschut aan en uit de omliggende huizen werd huisraad en kokend water op de soldaten gegooid. Frans van Anjou nam niet aan de gevechten deel. Hij begaf zich buiten de poort toen de burgers van Antwerpen in opstand kwamen. Hij overzag de strijd op veilige afstand vanaf de overzijde van de stadsgracht. Van Anjou zag hoe zijn soldaten op de vlucht sloegen en hoe sommigen de stadsgracht insprongen om aan het burgergeweld te ontkomen.

Verlies

Frans van Anjou verloor ongeveer vijftienhonderd man, terwijl nog eens veertienhonderd Franse soldaten gevangen werden genomen. Aan Antwerpse zijde waren 99 doden te betreuren. Het kost meer tijd om de lijken op te ruimen dan het winnen van de slag vergde. In de Antwerpse geschiedenis staat dit gebeuren bekend als de Franse furie. Zijn positie was nu onhoudbaar. Ook Willem van Oranje keerde zich van hem af. Frans van Anjou overleed een jaar later.

Herinnering aan Franse Furie

Ter herinnering aan de aanval van Frans van Anjou plaatste men later een beeld van de Antwerpse stadsmaagd op het plein tegenover de plek waar de Kipdorppoort in Antwerpen heeft gestaan. Dit beeld kreeg officieel de naam 'Franse Furie'. De Antwerpenaren noemden haar ook wel Koperen Lo. Dit beeld bevindt zich nu in het Middelheimmuseum op een plek waar diverse standbeelden op herstel wachten.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan de Tachtigjarige Oorlog. Lees Tachtigjarige Oorlog als u meer wilt weten over de oorlog van de Nederlandse gewesten tegen Spanje en het ontstaan van Nederland. Frans van Anjou bij Antwerpen komt ook voor in onze uitgave Tachtigjarige Oorlog 1568-1648.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Tachtigjarige Oorlog
Zuidelijke Nederlanden

De Tachtigjarige Oorlog was niet alleen de langstdurende oorlog in de Nederlanden, maar ook de belangrijkste, want de Nederlandse gewesten keerden zich af van het Habsburgse bestuur en daardoor ontstond de zelfstandige staat Nederland. In de Tachtigjarige Oorlog vonden een groot aantal belegeringen en veldslagen plaats. De belangrijkste worden besproken in het 'Tachtigjarige Oorlog 1568-1648: de opstand en het ontstaan van Nederland'. Ook de belangrijkste veldheren, zowel aan Spaanse als aan Nederlandse zijde, zijn te vinden in deze uitgave.
Tachtigjarige Oorlog


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.