Franeker

Plaats in Friesland

Franeker in Friesland zou al rond het jaar 800 zijn ontstaan als een kasteel van de Karolingen. De plaatsnaam zou hiervan zijn afgeleid. Froonacker betekende land van de koning. De oudste straat in de stad Franeker, Froonacker, herinnert hieraan. In Franeker staat het beroemde Eise Eisinga Planetarium.

Westergo

In de middeleeuwen ontwikkelde Franeker zich tot een bestuurscentrum van Westergo, een van de drie streken waarin het huidige Friesland in die tijd werd ingedeeld. Hertog Albrecht van Saksen vestigde zich in de vijftiende eeuw in Franeker en de stad leek enige tijd de belangrijkste stad van Friesland te worden, maar dat zou uiteindelijk toch Leeuwarden worden.

Universiteit

Franeker koos tijdens de Tachtigjarige Oorlog al vroeg de zijde van Willem van Oranje. De stad werd hiervoor in 1585 beloond met een universiteit. De Universiteit van Franeker was de tweede universiteit van Nederland. Vijf jaar eerder was Universiteit Leiden gesticht. De Universiteit van Franeker heeft tot 1811 bestaan. Men kon er theologie, klassieke talen, medicijnen, rechten, wijsbegeerte en wis- en natuurkunde studeren.

Eise Eisinga

Een van de beroemdste inwoners van Franeker was de amateur astronoom Eise Eisinga. In zijn huis bouwde hij tussen 1774 en 1781 een werkend planetarium, dat aangedreven wordt door een slingeruurwerk. Het werkstuk van Eisinga is het oudste werkende planetarium in de wereld. Het Eise Eisinga Planetarium kan worden bezocht. Het planetarium aan de Eise Eisingastraat 3 werd in september 2023 toegevoegd aan de werelderfgoedlijst van UNESCO.

Stadhuis

Het stadhuis werd in 1591 gebouwd in renaissancestijl. Boven de ingang treft u het wapen van Friesland aan. Het gebouw werd aan het einde van de negentiende eeuw gerestaureerd door Joseph Cuypers (1861-1949). Het raadhuis heeft een opvallend hoge klokkentoren. Het interieur werd in 1955 door Jo Vegter (1906-1982) verbouwd.

Bezienswaardigheden

Een deel van Franeker is beschermd stadsgezicht. Aan de Voorstraat staat het Camminghahuis. De oostgevel is een restant van een stins uit 1400, die mogelijk werd gesticht door Sicke Sjaerda. Het Camminghahuis werd vroeger daarom ook wel Sjaerdahuis geboemd. Andere interessante panden in Franeker zijn Klein Botnia, het Klaarkampster Weeshuis, het Kruisbroedersklooster, het Dekemahuis, de Cammingha State en het Waaggebouw.

Bestuur

Franeker is de hoofdplaats van de gemeente Waadhoeke in Friesland. Tot de gemeente Waadhoeke behoren ook Achlum, Baijum, Beetgum, Beetgumermolen, Berlikum, Blessum, Boer, Boksum, Deinum, Dongjum, Dronrijp, Engelum, Firdgum, Herbaijum, Hitzum, Klooster-Lidlum, Marssum, Menaldum, Minnertsga, Nij Altoenae, Oosterbierum, Oude Leije (een deel), Oudebildtzijl, Peins, Pietersbierum, Ried, Ritsumazijl, Schalsum, Schingen, Sexbierum, Sint Annaparochie, Sint Jacobiparochie, Slappeterp, Spannum, Tzum, Tzummarum, Vrouwenparochie, Welsrijp, Westhoek, Wier, Winsum en Zweins.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Geschiedenis Friesland

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.