Bourtange

Plaats in Groningen

Het Groningse vestingdorp Bourtange ligt op een zandrug in het Bourtangermoeras bij de grens met Duitsland. In 1580 legde men er in opdracht van Willem van Oranje een verdedigingswerk aan. Deze eerste Schans kreeg vijf bastions. Bij deze vesting ontstond een dorpje.

Tachtigjarige Oorlog

Bourtange werd dus tijdens de Tachtigjarige Oorlog gesticht. Dit gebeurde nadat George van Lalaing, ook bekend als graaf van Rennenberg, zich aan Spaanse zijde schaarde. Hij vestigde zich in Groningen. Hij werd bevoorraad vanuit Duitsland. Willem van Oranje gaf opdracht aan Diederick van Sonoy om op de zandrug langs deze weg een schans aan te leggen om de bevoorrading te blokkeren.

Vesting

De vesting werd in latere jaren enkele keren verbeterd. De vesting zoals wij die nu kennen ontstond in 1593 en werd aangelegd door Willem Lodewijk van Nassau. De eens machtige bastions van Bourtange vervielen vanaf het midden van de negentiende eeuw. Vestingen waren niet meer nodig voor de verdediging van ons land. Tussen 1967 en 1992 herstelde men de vesting. Een groot deel van de vesting werd herbouwd. Bij deze nieuwbouw baseerde men zich op de situatie in 1742, toen de vesting haar grootse omvang had. Bourtange is nu een beschermd dorpsgezicht en een belangrijke toeristische attractie in Groningen.

Wandeling over de vestingwallen

De vesting van Bourtange is vrij te bezoeken. Een wandeling over de wallen verschaft u een goede indruk van de manier waarop men in de tijd van de Tachtigjarige Oorlog een stad verdedigde. Tijdens uw wandeling over de vesting passeert u de molen op het molenbastion. Bourtange beschikte over een koren en pelmolen. Deze kleine houten windmolen stond op het molenbastion, maar verloor na het vertrek van de soldaten haar functie. Deze molen werd in 1832 verkocht en verplaatst naar Ter Haar, waar de molen nog altijd staat. In 1980 bouwde men een nauwkeurige kopie van de vroeg-zeventiende-eeuwse molen op het gereconstrueerde molenbastion van Bourtange. Op de vesting staan drie secreten. Deze kleine houten gebouwtjes, die boven het water stonden, werden gebruikt als toilet voor de soldaten. De officiers konden hun behoefte doen in een eigen toilet bij het Marktplein.

Kapiteinswoning

De Kapiteinswoning is een van de meest pittoreske panden in Bourtange. De in 1661 gebouwde officierswoning naast het Convooimeestershuis vormt tegenwoordig de helft van het vroegere 'Capiteynslogement'. Het pand werd in de jaren tachtig van de vorige eeuw liefdevol gerestaureerd. In de woning treft u een oorspronkelijk zeventiende-eeuwse schouw en plavuizen vloeren aan. Bovendien is er een fraaie stijlkamer ingericht. De voormalige keuken wordt nu gebruikt als permanente expositieruimte.

Kerk en synagoge

In het dorp staan verschillende interessante gebouwen. Bourtange kreeg in 1607 de eerste kerk in het noorden van ons land die speciaal voor protestanten werd gebouwd. Dit kerkje werd in 1869 afgebroken en vervangen door de huidige Protestantse Kerk. In deze kerk treft u nog een credobord uit 1607 in de vorm van een drieluik aan. In Bourtange staat ook een synagoge. Dit pand in de Batterijstraat dateert uit 1842. Het gerestaureerde pand is de enige nog bestaande synagoge in het Nederlands-Duitse grensgebied. De synagoge deed tot de Tweede Wereldoorlog dienst als gebedshuis voor de Joden in Bourtange. Tijdens de oorlog werden allen Joodse inwoners gedeporteerd. Slecht twee van hen keerden terug. De synagoge wordt nu gebruikt als museum. U kunt er oude foto's en voorwerpen bekijken.

Bezienswaardigheden

De soldaten woonden in barakken. Een van de panden in Bourtange is ingericht als soldatenverblijf uit 1742. Het sobere Kruitmagazijn diende, zoals de naam al aangeeft, als opslagruimte voor het kruit. In dit gebouw kon 45.000 pond kruit opgeslagen worden. Een enorme hoeveelheid: je moet er niet aan denken wat er zou zijn gebeurd als iemand onzorgvuldig met vuur zou zijn omgegaan. Behalve kruit hadden de soldaten ook andere zaken nodig. Hiervoor zorgde de convooimeester. In de Tachtigjarige Oorlog beschikte hij over een eigen pand, dat het Convooimeestershuis werd genoemd. Dit huis kwam in 1658 in particuliere handen. Nu is er een souvenirwinkel gevestigd. In het 's Lands Huys is een café-restaurant ingericht. Hier kunt u terecht voor koffie, lunch of diner. Vroeger was dit het administratieve hart van de vesting en logeerden in dit pand de officieren die Bourtange bezochten.

Exercitiepeloton

In de zomermaanden herleven de oude tijden met het exercitiepeloton. De groep bestaat uit twintig spiesdragers en tien marketentsters. Het exercitiepeloton geeft ook een demonstratie met de kanonnen. Zij laten de kanonnen op zondagmiddag om 15.00 uur bulderen in het toeristische seizoen van april tot half oktober.

Bestuur

Bourtange was tussen 1811 en 1821 een zelfstandige gemeente in Groningen. In 1821 ging Bourtange op in de gemeente Vlagtwedde. Sinds een gemeentelijke herindeling in 2018 vormen de voormalige gemeenten Vlagtwedde en Bellingwedde de nieuwe gemeente Westerwolde. Westerwolde bestaat uit de dorpen Agodorp, Barnflair, Bellingwolde, Blijham, Bourtange, Jipsingboertange, Klein-Ulsda, Morige, Oudeschans, Over de Dijk, Rhederbrug, Sellingen, Ter Apel, Ter Apelkanaal, Veelerveen, Vlagtwedde, Vriescheloo, Wedde, Wedderheide, Wedderveer en een deel van Zandberg.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland. Bourtange staat ook in de interessante bundel 'Nederland in verleden tijd'.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Geschiedenis Groningen

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.