Sjah in Duitsland

Rellen en de dood van Benno Ohnesorg in Berlijn

Tijdens het staatsbezoek van de sjah van Iran aan Duitsland in 1968 kwam het tot demonstraties en gewelddadigheden. De student Benno Ohnesorg werd doodgeschoten door de politieman Karl-Hens Kurras. Later zou blijken dat deze West-Berlijnse agent medewerker was van de Stasi, de Oost-Duitse geheime dienst, en ook lid was van de Oost-Duitse communistische partij SED. Toen de burgemeester van Berlijn, Heinrich Albertz de sjah de volgende dag naar het vliegveld bracht, vroeg hij Mohammad Reza Pahlavi of hij wist dat er een dode was gevallen. Ja dat wist hij, maar daar moest ik mij maar niet te veel van aantrekken, schreef Albertz later in zijn biografie 'Blumen für Stukenbroch', "dat gebeurde in Iran elke dag."

Mohammad Reza Pahlavi

Mohammad Reza Pahlavi (1919-1980) volgde in 1941 zijn vader op. Hij regeerde tot 1979, toen ayatollah Khomeini aan de macht kwam. De sjah wilde zijn land moderniseren en deed dit met assistentie uit het buitenland. Met behulp van de Verenigde Staten van Amerika richtte hij in 1957 de Savak op. Dit was een geheime politiedienst die ongehoord hard optrad tegen opposanten van het bewind. De Savak had een bijna onbeperkte macht en kon iedereen arresteren of opsluiten. Hiervoor had de dienst eigen gevangenissen, waar men ook martelde en gevangenen executeerde. Agenten van de Savak waren ook in het buitenland actief.

Sprookjesachtige verhalen

Jarenlang verschenen er artikelen in de Duitse boulevardpers met sprookjesachtige verhalen over de pracht en praal aan het hof van Mohammad Reza Pahlavi en zijn echtgenote Farah Diba. Hoe zij hun fortuin hadden vergaard ten koste van de arme bevolking werd niet vermeld. Ook werden de lezers niet ingelicht over de praktijken in de folterkelders van de Savak. Dit veranderde in 1967 toen een publicatie van Bahman Nirumand veel stof deed opwaaien. 'Persien, Modell eines Entwicklungslandes oder Die Diktatür der Freien Welt' verscheen bij Rowolt kort voor het staatsbezoek van sjah Mohammad Reza Pahlavi. Hierin werd uitvoerig verslag gedaan van de misstanden in Iran. Studenten verspreidden pamfletten in Berlijn, waarin werd opgeroepen tot een protestdemonstratie.

Demonstraties

Terwijl de sjah met veel ceremonie in het Schöneberger Rathaus werd ontvangen, kwam het voor het stadhuis tot de eerste gewelddadigheden. In de menigte stonden agenten van de Savak die met stalen ploertendoders en latten op de studenten insloegen. De sjah was die avond op uitnodiging van burgemeester Heinrich Albertz aanwezig in de Deutsche Oper bij een voorstelling van Die Zauberflöte. In de omgeving van het operagebouw braken onlusten uit en weer werd het geweld aangewakkerd door leden van de Savak. "Onder dekking van de politie gooiden ze stenen naar de demonstranten," schreef Uwe Soukup. "Zonder voorafgaande waarschuwing begonnen daarop ongeveer achthonderd politieagenten de menigte bij de afzetting uiteen te drijven." Er ontstond paniek. Enkele studenten bewapenden zich met bouwmateriaal. Om aan hun achtervolgers te ontkomen renden anderen, waaronder Benno Ohnesorg, over het grasveld naar de Krumme Strasse. Ohnesorg werd door agenten geslagen en door de politieman Karl-Hens Kurras met een enkel schot doodgeschoten. De politie beweerde later uit noodweer te hebben gehandeld.

Correcte student

Benno Ohnesorg was een opvallend correct geklede student, schreef Soukop. Hij droeg een pak en een stropdas. Ohnesorg woonde nog maar kort in Berlijn. Hij was twee maanden eerder in het huwelijk getreden en zijn vrouw was in verwachting. Ohnesorg was geen typische demonstrant. Hij was gaan kijken omdat hij de verhalen over het brute optreden van de politie in de maanden voorafgaand aan deze demonstratie niet kon geloven.
Bildzeitung oordeelde hard: "Er is gisteren een jongeman in Berlijn overleden. Hij is het slachtoffer geworden van rellen, die door politiek gemotiveerde nozems waren geënsceneerd. Rellen gaan hun niet ver genoeg meer. Zij willen bloed zien. Zij zwaaien met de rode vlag. Nu is het gedaan met de pret en het compromis en de democratische tolerantie. De Duitsers willen geen rode en geen bruine SA. Zij willen geen stoeten herrieschoppers, zij willen rust."

Gevolgen

De moord op Benno Ohnesorg zorgde niet voor rust. Zijn gewelddadige dood vormde een keerpunt in de linkse studentenbeweging. De terroristische Bewegung 2. Juni werd vernoemd naar de sterfdag van Ohnesorg. Ook Andreas Baader, Gadrun Ensslin, Horst Mahler en Ulrike Meinhof lieten zich inspireren door de gebeurtenissen in 1968. De door hen opgerichte Rota Armee Fraktion (RAF) werd de actiefste links-extremistische terreurgroep in de Bondsrepubliek. De RAF was in de jaren zeventig verantwoordelijk voor talrijke bankovervallen, bomaanslagen en 34 moorden.

Herinnering

Benno Ohnesorg werd na een afscheidsdienst in de universiteit van Berlijn naar Hannover overgebracht. Op de snelweg bij grensovergang Dreilinden in West-Berlijn namen, ondanks een demonstratieverbod van de plaatselijke overheid, 15.000 mensen afscheid van de student. Benno werd een dag later op de begraafplaats Bothfeld in Hannover begraven. Bij de Deutsche Oper in Berlijn herinnert nu een monument van Alfred Hrdlicka aan de dood van Benno Ohnesorg. In zijn geboorteplaats Hannover werd een brug over de rivier de Ihme naar hem vernoemd.

Lees Duitsland: Geschiedenis en Wetenswaardigheden als u uw vakantie in Duitsland wilt voorbereiden of meer wilt weten over de geschiedenis van dit interessante land.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij veel aandacht aan de geschiedenis van Duitsland en de mooiste plekjes in dit land. Als u binnenkort uw vakantie in Duitsland doorbrengt kunt u zich met deze uitgave goed voorbereiden, want 'Duitsland: Geschiedenis en wetenswaardigheden' is niet alleen geschreven voor liefhebbers van geschiedenis.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Duitsland

Duitsland
Geschiedenis Duitsland

In het e-book 'Duitsland: Geschiedenis en wetenswaardigheden' verzamelde Ruud van Capelleveen 150 verhalen die blijk geven van zijn fascinatie voor Duitsland. De onderwerpen in deze uitgave gaan over de geschiedenis van onze oosterburen. Duitsland was eeuwenlang een lappendeken van staatjes en koninkrijkjes. Niet veel Nederlanders weten dat Duitsland pas in 1871 door Otto von Bismarck tot een eenheid werd gesmeed. In deze uitgave staan 150 interessante en fraai geïllustreerde verhalen met wetenswaardigheden over de geschiedenis van Duitsland.
Bekijk: Duitsland



'Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers' is de 'wie is wie' van deze oorlog. In deze publicatie nam Ruud van Capelleveen de belangrijkste personen op die een rol van betekenis speelden in dit wereldomvattende conflict. U kunt in deze biografiën snel de belangrijkste feiten opzoeken.
In 'Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers' van Ruud van Capelleveen treft u de biografieën aan van 165 mannen en vrouwen die in deze oorlog een beslissende rol speelden.
Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.