Hans-Dietrich Genscher (1927-2016)
Tekst: Ruud van Capelleveen
Auteur van Duitsland: Geschiedenis en Wetenswaardigheden en Kastelen in Duitsland
Auteur van Duitsland: Geschiedenis en Wetenswaardigheden en Kastelen in Duitsland
Duitse hereniging

Foto Bundesarchiv: Hans-Dietrich Genscher bezoekt Hongarije in november 1989
Hans-Dietrich Genscher bepaalde achttien jaar het buitenlandbeleid van Duitsland. Hij was van 1974 tot 1992 minister van Buitenlandse Zaken. De val van de Berlijnse Muur en de Duitse hereniging vormden de hoogtepunten van zijn loopbaan. Deze gebeurtenissen vonden aan het einde van zijn carrière plaats. Met Helmut Kohl (CDU) was hij nauw betrokken bij de besprekingen, die deze ingrijpende veranderingen mogelijk maakten. Genscher was een vooraanstaand lid van de FDP, de liberale partij waarvan hij tussen 1974 en 1985 voorzitter was.Oost-Duitsland
Genscher beleefde zijn grootste moment in het najaar van 1989 toen hij, staand op een balkon van de ambassade van de Duitse Bondsrepubliek in Praag, de duizenden vluchtelingen uit de DDR op het ambassadeterrein mocht vertellen dat zij naar de Bondsrepubliek konden doorreizen. "Wij zijn hier vandaag gekomen om u mee te delen, dat uw uitreisvergunning..." De rest van de woorden van Genscher gingen verloren door een oorverdovend bijval. De beelden van de juichende Oost-Duitsers gingen de hele wereld over. Het greep Genscher, zelf van oorsprong Oost-Duitser, zeer aan. Hans-Dietrich Genscher werd op 21 maart 1927 geboren in Redeburg bij Halle in Saksen Anhalt. Hij was de zoon van een jurist en groeide op in een nationaal-socialistische familie.Tweede Wereldoorlog
Hans-Dietrich was lid van de Hitlerjugend en kwam in 1943 bij de luchtafweer. Genscher werd op 17-jarige leeftijd lid van de NSDAP. Genscher beweerde later dat dit automatisch en zonder hem te vragen was gebeurd. Nadat hij lid was volgde een opleiding in de Hartz en daarna werd hij geplaatst bij een onderdeel in het Ertsgebergte bij de grens met het tegenwoordige Tsjechië. Genscher wilde reserveofficier worden en meldde zich daarom in januari 1945 vrijwillig bij de Wehrmacht. Hiermee zou hij, zei hij later, overplaatsing naar de Waffen-SS hebben voorkomen. In de laatste maanden van de oorlog was hij betrokken bij de verdediging van Berlijn. Genscher werd in mei 1945 door de Amerikanen krijgsgevangen gemaakt. Hij werd overgedragen aan de Britten en werd al in juli 1945 vrijgelaten.Opleiding
In de maanden na zijn krijgsgevangenschap werkte hij als arbeider in de bouw. Vanaf december 1945 bezocht hij de middelbare school in Halle. Hij moest zijn studie wegens tuberculose onderbreken. Genscher werd drie maanden in een sanatorium verpleegd. Ondanks zijn slechte gezondheid studeerde hij rechten en economie in Halle en leipzig. Na zijn afstuderen werkte hij bij de rechtbank in Halle. Hans-Dietrich Genscher kwam op 20 augustus 1952 via West-Berlijn naar de Bondsrepubliek en kreeg een aanstelling bij de rechtbank in Hamburg. Vanaf 1956 werkte hij als specialist belastingrecht bij het advocatenkantoor Dr. Frick, Büsing, Genscher en Müffelmann in Bremen.Politiek
Genscher was in zijn DDR-tijd al politiek actief. Hij sloot zich in 1946 aan bij de liberale partij in Saksen-Anhalt. In 1954 werd hij in de Bondsrepubliek vicevoorzitter van de jongerenafdeling van de liberale FDP. Van 1956 tot 1959 was hij wetenschappelijk assistent van de FDP-bondsfractie in Bonn. Hierna werd hij fractiemedewerker en fractieleider in de Bondsdag. Genscher werd in 1968 vicevoorzitter van de FDP. Van oktober 1974 tot februari 1985 was hij partijleider.Binnenlandse Zaken
Genscher werd in 1969 minister van Binnenlandse Zaken in het kabinet van Willy Brandt (SPD). De belangrijkste gebeurtenis in deze periode was de gijzeling van elf Israëlische sporters tijdens de Olympische Spelen in München. Genscher nam persoonlijk deel aan de onderhandelingen en stelde voor de plaats van de gijzelaars in te nemen, maar daar ging de Palestijnse groepering Zwarte September niet mee akkoord. Het drama eindigde in een bloedbad. In 2014 noemde Genscher het mislukken van de onderhandelingen met de gijzelnemers het dieptepunt van zijn loopbaan.Buitenlandse Zeken
Onder Brands opvolger Helmut Schmidt kreeg Genscher de post Buitenlandse Zaken. Hij voelde daar aanvankelijk weinig voor, omdat hij zo slecht Engels sprak. Hij was bovendien bang door Helmut Schmidt overschaduwd te worden. Hij leerde snel. Genscher was onder meer betrokken bij de totstandkoming van de Helsinki-akkoorden in 1975. De slotverklaring werd ondertekend door 35 landen uit de beide toenmalige militaire machtsblokken van de Koude Oorlog. Hij benutte zijn macht optimaal toen hij in 1982 zijn ministers terugtrok uit de regering-Schmidt. Voor veel leden binnen de FDP kwam de breuk met Schmidt als een verrassing. Schmidt (SPD) moest aftreden, maar ook in het kabinet van Helmut Kohl (CDU) kon hij weer minister van Buitenlandse Zaken worden. De coalitie met de christen-democraten leidde tot verdeeldheid in zijn partij.Hereniging
Helmut Kohl en Hans-Dietrich Genscher voerden een buitenlandbeleid voor verbetering van de betrekkingen met de DDR. Het beleid van Genscher was eigenlijk een voortzetting van de 'Neue Ostpolitiek' van Willy Brandt en Helmut Schmidt. Genscher bezocht in 1988 Lech Walesa en sprak zijn steun uit voor de hervormingspolitiek in Polen en Hongarije. Helmut Kohl is de geschiedenis in gegaan als de vader van de hereniging van de twee Duitslanden in 1990, maar hiervoor had hij wel de hulp nodig van een handige en vasthoudende minister van Buitenlandse Zaken. Dankzij de goede contacten van Genscher kon Kohl de weerstand van de rest van de wereld tegen een verenigd Duitsland overwinnen.Latere jaren
Genscher kreeg veel kritiek over zijn rol bij het uiteenvallen van Joegoslavië in 1991. Vooral zijn snelle erkenning van de onafhankelijkheid van de voormalige Joegoslavische deelrepublieken Kroatië en Slovenië, kwam hem op het verwijt te staan, dat hij medeverantwoordelijk was voor het oorlogsgeweld dat volgde. Zijn collega's in de Europese Unie namen hem kwalijk dat hij het beleid van Duitsland niet met hen had afgestemd.Na zijn vertrek in 1992 werd Hans-Dietrich Genscher erevoorzitter van de FDP. Daarnaast bleef hij actief op diplomatiek gebied. Hij bemiddelde onder meer bij de vrijlating van de Russische oligarch Michael Chodorkovski in 2013.
Hans-Dietrich Genscher overleed op 1 april 2016 op 89-jarige leeftijd in zijn huis in Wachtberg-Pech.
Lees Duitsland: Geschiedenis en Wetenswaardigheden als u uw vakantie in Duitsland wilt voorbereiden of meer wilt weten over de geschiedenis van dit interessante land.
PS
Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij veel aandacht aan de geschiedenis van Duitsland en de mooiste plekjes in dit land. Als u binnenkort uw vakantie in Duitsland doorbrengt kunt u zich met deze uitgave goed voorbereiden, want 'Duitsland: Geschiedenis en wetenswaardigheden' is niet alleen geschreven voor liefhebbers van geschiedenis.Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail
Duitsland
DuitslandPolitiek in Duitsland
Leestip
Een informatieve gratis nieuwsbrief over geschiedenis. Interessante verhalen over Nederland, Duitsland, Historische Plaatsen, Kastelen, Royalty, WO2 en Wetenschap.
Al twintig jaar een begrip bij liefhebbers
van geschiedenis en cultuur.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
van geschiedenis en cultuur.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Duitsland

Bekijk: Duitsland
Tweede Wereldoorlog

In 'Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers' van Ruud van Capelleveen treft u de biografieën aan van 165 mannen en vrouwen die in deze oorlog een beslissende rol speelden.
Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers
Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.