Frans-Duitse Oorlog: Emser Depesche

Frans-Duitse Oorlog van 1870

Vanuit het kuuroord Bad Ems stuurde koning Wilhelm I van Pruisen een telegram naar kanselier Otto von Bismarck. Dit telegram is bekend komen te staan als de Emser Depesche. De kanselier maakte een ingekorte versie van deze tekst om de Fransen daarmee te provoceren. Hij slaagde in zijn opzet. Het Emser Depesche leidde tot de Frans-Duitse Oorlog van 1870.

Bad Ems

De Pruisische koning Wilhelm I bezocht in 1870 Bad Ems. Dit kuuroord ligt aan de snelle en heldere rivier de Lahn in de huidige Duitse deelstaat Rijnland-Palts. De rivier heeft hier een diep dal uitgesleten. Aan de beide oevers rijzen de beboste rotsen boven de huizen en hotels van Bad Ems. Het kuuroord werd vroeger door veel beroemde personen bezocht, zoals Nikolaj Gogol, Fjodor Dostojevski, Franz Liszt en Richard Wagner. Ook koning Wilhelm I van Pruisen kwam graag in Bad Ems. Hij kwam er elke zomer kuren. Het warme water uit het Emser Kränchen zou het maag- en darmstelsel versterken.

Spaanse troon

In Spanje was een dynastiek probleem ontstaan. Na een paleisrevolutie werd aan prins Leopold von Hohenzollern-Sigmaringen gevraagd of hij interesse had voor de Spaanse troon. Dat was niet ongewoon. Duitse prinsen waren eerder in landen als België, Bulgarije en Roemenië op de troon gaan zitten. Wilhelm I moest, als hoofd van de familie Hohenzollern, toestemming geven en deed dit na een positief advies van Otto von Bismarck. De Franse keizer Napoleon III was daar niet gelukkig mee. Hij vreesde een personele unie tussen Pruisen en Spanje en daarmee een omsingeling van zijn land. "Frankrijk zou noch de prins van Hohenzollern noch enig andere Pruis dulden op de Spaanse troon," verklaarde zijn minister van Buitenlandse Zaken in het Franse parlement. Pruisen wilde geen problemen met Frankrijk en Leopold zag daarom af van de Spaanse troon. Maar dat was niet genoeg voor Napoleon III.

Het fatale Emser telegram

De Franse regering eiste nu dat de Pruisische koning openlijk zou verklaren, dat de familie Hohenzollern nooit meer aanspraak op de Spaanse troon zou maken. Vincent Benedetti, de Franse ambassadeur in Pruisen, werd naar Bad Ems gestuurd om met Wilhelm I te spreken. Vincent Benedetti en Wilhelm I kwamen elkaar tegen tijdens een ochtendwandeling. Ze spraken over de Franse eisen en Wilhelm wees direct de laatste eis, nooit een Hohenzollern op de Spaanse troon, af. Een medewerker bracht nog dezelfde dag Otto von Bismarck op de hoogte. Hiervan stuurde de kanselier en verkorte versie naar de Norddeutsche Algemeine Zeitung: "Nadat het bericht over de zelfverloochening van de erfprins van Hohenzollern de keizerlijke Franse regering ambtelijk was medegedeeld door de koninklijke Spaanse regering, heeft de Franse ambassadeur in Ems nog aan zijne majesteit de koning de eis gesteld hem de toestemming te geven naar Parijs te telegraferen, dat zijne majesteit de koning zich voor altijd toe verplicht, nooit meer zijn toestemming te geven als de Hohenzollerns zich opnieuw kandidaat zouden stellen. Daarop heeft zijne majesteit de koning geweigerd de Franse ambassadeur nog een keer te ontvangen en heeft dezelve door de adjudant van dienst laten zeggen dat zijne majesteit de ambassadeur niets meer kon meedelen." het bericht verscheen in een speciale editie op 13 juli 1870. Het is de wereld in gegaan als de Emser Depesche.

Oorlog

De Duitse krantenlezers begrepen dat de Fransen het onmogelijke van de koning van Pruisen hadden geëist. Het krantenbericht was ook in Parijs bekend geworden. Uiteraard was dat de bedoeling van Otto von Bismarck. Hij had zijn verkorte versie van het telegram niet voor niets naar de pers gelekt. De Franse regering had zichzelf nodeloos in een onmogelijke positie gemanoeuvreerd. Op 19 juli 1870 verklaarde Frankrijk Duitsland de oorlog. Een inschattingsfout: Frankrijk had niet verwacht dat Pruisen door Beieren, Baden, Hessen en Württemberg zou worden geholpen. De slimme Otto von Bismarck kreeg precies wat hij wilde: door de Franse oorlogsverklaring werden de Duitse staten door een verbond gedwongen om Pruisen bij te staan.
Frankrijk had ook de kracht van haar beroepsleger overschat. Bovendien verliep de mobilisatie in Duitsland sneller dan in Frankrijk. Veertien dagen na de oorlogsverklaring stond een leger van driehonderdduizend Duitse manschappen al aan de Franse grens. De Duitse generaal Helmuth Karl Bernhard von Moltke wordt nu beschouwd als de grootste strateeg van de negentiende eeuw na Napoleon Bonaparte. Von Moltke was een voorstander van korte oorlogen, waarbij snelle troepenbewegingen voor snelle successen moesten zorgen. Ondergeschikten moesten, als dat nodig was, zelf beslissingen nemen en niet eindeloos wachten op een order van hogerhand. Het Duitse leger gebruikte bovendien moderne technieken, zoals de telegrafie, de spoorwegen en ver schietende stalen kanonnen.

Beleg van Parijs

De Fransen verloren veldslag na veldslag. Na Woerth (6 augustus), Mars-la-Tour (16 augustus) en Gravelotte (18 augustus) raakte de Franse opperbevelhebber, maarschalk François Achille Bazaine, ingesloten in de vesting van Metz. Napoleon III rukte met een nieuw leger van 120.000 man op om de vesting van Metz te ontzetten. Frankrijk werd op 2 september 1870 verslagen in de Slag bij Sedan. Hierbij werd de Franse keizer Napoleon III krijgsgevangen gemaakt. Veertien dagen later was Parijs omsingeld. Tijdens het maandenlange Beleg van Parijs riep Otto von Bismarck op 18 januari 1871 in de Spiegelzaal van het paleis van Versailles het Duitse Keizerrijk uit. Dit gebeurde met veel pracht en praal. In de Spiegelzaal, waar de Duitse vorsten zich onder de nieuwe keizer Wilhelm I verenigden, weerklonk de Duitse hymne 'Heil dir im Siegerkranz'. De Frans-Duitse Oorlog betekende ook de ondergang van het Tweede Franse Keizerrijk en de instelling van de Derde Republiek. De voorlopige republikeinse regering van Frankrijk sloot op 26 februari 1871 een wapenstilstand met het Duitse Rijk. Pas maanden later werd een definitieve vrede gesloten. Duitsland vond dat het Duitstalige Elzas-Lotharingen bij het Duitse Rijk hoorde. Deze provincies waren immers in de zeventiende en achttiende eeuw door Frankrijk geannexeerd. De Fransen verloren met de Vrede van Frankfurt op 10 mei 1871 Elzas-Lotharingen en hebben dit nooit kunnen verkroppen.

Lees Duitsland: Geschiedenis en Wetenswaardigheden als u uw vakantie in Duitsland wilt voorbereiden of meer wilt weten over de geschiedenis van dit interessante land.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij veel aandacht aan de geschiedenis van Duitsland en de mooiste plekjes in dit land. Als u binnenkort uw vakantie in Duitsland doorbrengt kunt u zich met deze uitgave goed voorbereiden, want 'Duitsland: Geschiedenis en wetenswaardigheden' is niet alleen geschreven voor liefhebbers van geschiedenis.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Duitsland

Duitsland
Geschiedenis Duitsland
Koningshuizen Duitsland

In het e-book 'Duitsland: Geschiedenis en wetenswaardigheden' verzamelde Ruud van Capelleveen 150 verhalen die blijk geven van zijn fascinatie voor Duitsland. De onderwerpen in deze uitgave gaan over de geschiedenis van onze oosterburen. Duitsland was eeuwenlang een lappendeken van staatjes en koninkrijkjes. Niet veel Nederlanders weten dat Duitsland pas in 1871 door Otto von Bismarck tot een eenheid werd gesmeed. In deze uitgave staan 150 interessante en fraai geïllustreerde verhalen met wetenswaardigheden over de geschiedenis van Duitsland.
Bekijk: Duitsland



'Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers' is de 'wie is wie' van deze oorlog. In deze publicatie nam Ruud van Capelleveen de belangrijkste personen op die een rol van betekenis speelden in dit wereldomvattende conflict. U kunt in deze biografiën snel de belangrijkste feiten opzoeken.
In 'Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers' van Ruud van Capelleveen treft u de biografieën aan van 165 mannen en vrouwen die in deze oorlog een beslissende rol speelden.
Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.