Bondspresident Joachim Gauck
Tekst: Ruud van Capelleveen
Auteur van Duitsland: Geschiedenis en Wetenswaardigheden en Kastelen in Duitsland
Auteur van Duitsland: Geschiedenis en Wetenswaardigheden en Kastelen in Duitsland
Bondspresident stopt in 2017

Foto Michael Lucan (CC BY-SA): Joachim Gauck op 29 november 2010 in München
Bondspresident Joachim Gauck ziet af van een tweede termijn. Gauck maakte het nieuws op 6 juni 2016 bekend tijdens een speciaal ingelaste persconferentie in zijn ambtswoning Slot Bellevue in Berlijn. Gauck is bang dat hij een tweede termijn fysiek niet aan kan. "Ik ben dankbaar dat ik me nu goed voel, maar tussen 77 en 82 kan dat heel goed veranderen." De nieuwe bondspresident van Duitsland zal op 12 februari 2017 gekozen worden tijdens een speciale zitting van de Bundesversammlung in de Bondsdag in Berlijn. Deze bondsvergadering komt alleen bijeen voor de keuze van de bondspresident en bestaat uit leden van de Bondsdag en een even groot aantal vertegenwoordigers van de zestien deelstaten.Hoogste ambt
Joachim Gauck was geliefd bij de politici en de bevolking. Hij gaf het presidentschap zijn waarde terug, nadat het imago van het hoogste ambt in Duitsland zeer te lijden had gehad onder zijn voorgangers Horst Köhler en Christian Wulff. Horst Köhler verraste zijn landgenoten door in 2010 plotseling af te treden, toen hij ernstige kritiek kreeg over een opmerking over de Duitse interventie in Afghanistan. Hij bleek niet bestand tegen het harde politieke bedrijf. Zijn opvolger, Christian Wulff moest in 2012 aftreden. Zijn positie werd onhoudbaar omdat hij beschuldigd werd van vriendendiensten tijdens zijn periode als minister-president in de deelstaat Nedersaksen in 2008. Bovendien zou Wulff vragen van journalisten onjuist hebben beantwoord en hierdoor, via een omweg, het parlement onvolledig hebben geïnformeerd.Verkiezingen
Tijdens de verkiezing van Wulff in 2010 werd de naam van de partijloze Joachim Gauck al genoemd, maar Angela Merkel wilde vasthouden aan haar kandidaat, Christian Wulff, de man die de hoge werkeloosheid in Nedersaksen had teruggedrongen. Er waren in 2010 drie stemmingsronden nodig voordat Christian Wulff won van Joachim Gauck. Na het vertrek van Christian Wulff in 2012 kwam Joachim Gauck weer in beeld. Merkel kon niemand voordragen. De kandidaat van de SPD kreeg 991 van de 1232 stemmen. Joachim Gauck herinnerde in zijn dankwoord aan maart 1990, toen hij voor de eerste keer aan vrije verkiezingen kon deelnemen: "Vrijheid is geen thema, vrijheid is een principiële instelling." Er werd veel verwacht van Gauck. Hij moest de kloof tussen de politiek en de burger dichten.Predikant uit de DDR
"Verwacht geen superman," zei Gauck om de verwachtingen wat te temperen. Joachim Gauck was de eerste partijloze bondspresident. Hij was ook de eerste die afkomstig was uit de voormalige DDR. Gauck werd in 1940 geboren in Rostock. Zijn politieke leven werd sterk beïnvloed door het lijden van zijn eigen familie in de communistische tijd. Zijn vader, Wilhelm Joachim Gauck, werd in 1951 opgepakt wegens het bezit van een westers tijdschrift. Hij kwam doodziek terug na vijf jaar gevangenkamp in Siberië. Joachim Gauck studeerde theologie in Rostock en werd predikant in Mecklenburg. Hij werd jarenlang door de Oost-Duitse veiligheidsdienst, de Stasi, bespioneerd. Gauck werd in 1989 woordvoerder van Neues Forum. Na de Val van de Muur, werd hij tijdens de eerste vrije verkiezingen in maart 1990 gekozen als vertegenwoordiger van Bündnis 90, een samenwerkingsverband van Neues Forum, Demokratie Jetzt en Initiative Frieden und Mensenrechte, in de Volkskammer van de DDR.Stasi Archief
In oktober 1990 werd hij door deze Volkskammer belast met het beheer en het onderzoek van het Stasi Archief. Na de ontbinding van de DDR werd Gauck in deze functie herbenoemd door Helmut Kohl en Richard von Weizsäcker. Joachim Gauck vervulde deze functie tot 2000. In 1989, in de nadagen van de DDR waren medewerkers van de veiligheidsdienst begonnen met het vernietigen van het archief. In 1990 werden het hoofdkwartier van de Stasi in Berlijn en enkele kantoren in de regio door demonstranten bezet. Men wilde voorkomen dat er nog meer documenten verloren gingen. De omvang van deze archieven was enorm: bijna iedere burger van de DDR kwam er in voor. De kennis die de medewerkers over miljoenen Duitsers vergaarden werd minutieus vastgelegd in getypte verslagen en met foto's en films. Elke Duitser kreeg het recht om zijn eigen Stasi-dossier in te zien en zo ontdekten velen dat zij jarenlang waren bespioneerd door vrienden of hun partner. Bekende schrijvers en politici bleken als informant voor de Stasi gewerkt te hebben. Joachim Gauck gaf tot 2000 leiding aan het instituut dat in twintig jaar bijna zeven miljoen aanvragen kreeg om dossiers in te zien.Tegen vergeten
Joachim Gauck raakte na zijn afscheid bij het Stasi Archief betrokken bij de vereniging Gegen Vergessen - Für Demokratie (Tegen vergeten - voor democratie). Deze organisatie hield zich vanaf april 1993 bezig met de zwarte geschiedenis van Duitsland: de in het Derde Rijk gepleegde misdaden en de dictatuur in de DDR-tijd. Gauck volgde in 2003 Hans Koschnick op als voorzitter. Joachim Gauck was ook een van de initiatiefnemers van de Verklaring van Praag, waarin een aantal prominente Europese politici in 2008 opriepen tot veroordeling van communistische misdaden. Zij kwamen ook met het voorstel om 23 augustus tot Europese herdenkingsdag voor de slachtoffers van het stalinisme en het nazisme in te stellen. Het Europese Parlement nam dit voorstel in april 2009 aan. Gauck was ook betrokken bij de organisatie van de Verklaring over de misdaden van het communisme op 25 februari 2010 in Praag. Historici, politici en voormalige gevangenen eisten meer aandacht voor misdaden die in de communistische tijd waren gepleegd. Er moest meer aandacht in het onderwijs over deze zwarte periode komen en de vergadering riep op om geweldplegers door een internationaal hof te laten veroordelen.Arrangement
In de aanloop naar de verkiezingen voor de functie van bondspresident in 2012 bestond veel aandacht voor het huwelijksarrangement van Gauck, maar het Duitse volk leek niet geïnteresseerd. Hij was nog steeds getrouwd met Gerhild, de moeder van zijn vier kinderen, maar het huwelijk liep na de Val van de Muur op de klippen. Gauck heeft sinds 2000 een relatie met Daniela Schadt. Zij werkte als chef op de politieke redactie van de Nürnberger Zeitung, maar beëindigde haar journalistieke loopbaan toen Joachim Gauck op 23 maart 2012 als elfde bondspresident Slot Bellevue betrad.Duitsland heft zichzelf op
Als bondspresident schuwde Joachim Gauck het publieke debat niet. Hij was een van de eersten die opmerkten dat Duitsland niet onbeperkt vluchtelingen kan opnemen, maar waarschuwde ook voor negatieve sentimenten tegen buitenlanders. Merkel, die Gauck niet als bondspresident wilde en alleen om een kabinetscrisis te voorkomen uiteindelijk in de verkiezing van Gauck had toegestemd, kwam verschillende keren in aanvaring met de bondspresident. In 2010 verscheen 'Deutschland schafft sich ab' (Duitsland heft zichzelf op) van Thilo Sarrazin, lid van de Raad van Bestuur van de Bundesbank. Merkel noemde het provocerende boek "uiterst kwetsend en niet erg nuttig" en forceerde het vertrek van Sarrazin bij de Bundesbank. Een paar maanden later zette Angela Merkel de kwestie van de mislukte integratie zelf op de agenda. Tijdens een jongerenbijeenkomst van de CDU zei ze dat de multiculturele samenleving volkomen was mislukt. Immigranten moesten meer doen om er bij te horen. Ze moesten Duits leren, zei Merkel. Joachim Gauck prees Thilo Sarrazin vanwege zijn lef om dit heikele punt op de agenda te zetten.Kompas
Een bondspresident heeft niet veel macht in Duitsland. Hij is vooral het morele kompas. Joachim Gauck gaf weer glans aan deze functie. Hij had veelal een uitgesproken mening. Gauck was emotioneel en zei wat hij dacht. Tijdens een veiligheidsconferentie in München pleitte hij bijvoorbeeld voor een actievere rol van het Duitse leger in internationale conflicten. Gauck voerde op 5 mei 2012 als eerste Duitser in de geschiedenis het woord tijdens de Nationale Viering van de Nederlandse Bevrijding. Tijdens zijn toespraak noemde hij de Februaristaking van 1941 als een gebeurtenis die nog altijd als voorbeeld kon dienen.Lees Duitsland: Geschiedenis en Wetenswaardigheden als u uw vakantie in Duitsland wilt voorbereiden of meer wilt weten over de geschiedenis van dit interessante land.
PS
Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij veel aandacht aan de geschiedenis van Duitsland en de mooiste plekjes in dit land. Als u binnenkort uw vakantie in Duitsland doorbrengt kunt u zich met deze uitgave goed voorbereiden, want 'Duitsland: Geschiedenis en wetenswaardigheden' is niet alleen geschreven voor liefhebbers van geschiedenis.Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail
Duitsland
DuitslandPolitiek in Duitsland
Leestip
Een informatieve gratis nieuwsbrief over geschiedenis. Interessante verhalen over Nederland, Duitsland, Historische Plaatsen, Kastelen, Royalty, WO2 en Wetenschap.
Al twintig jaar een begrip bij liefhebbers
van geschiedenis en cultuur.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
van geschiedenis en cultuur.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Duitsland

Bekijk: Duitsland
Tweede Wereldoorlog

In 'Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers' van Ruud van Capelleveen treft u de biografieën aan van 165 mannen en vrouwen die in deze oorlog een beslissende rol speelden.
Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers
Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.