Boekverbranding in Berlijn

Herinnering aan terreur

Op de Bebelplatz in Berlijn organiseerden de nationaalsocialisten op 10 mei 1933 een boekverbranding. Ongeveer 25.000 boeken van Karl Marx, Heinrich Heine, Thomas Mann, Erich Maria Remarque en andere Joodse, socialistische, communistische en liberale schrijvers gingen in Berlijn in vlammen op.

Opwinding en hoop

Henrich Mann noemde het Berlijn van de jaren twintig een stad van opwinding en hoop. Na 1924 stabiliseerde de Duitse mark. Dit zorgde voor een opbloei van de welvaart. De industriële productie groeide tot grote hoogte. De welvaart zorgde ook voor een opmerkelijke culturele bloei. Experimenterende kunstenaars werden naar de Duitse hoofdstad gezogen. Zij werden aangetrokken door seksuele en creatieve vrijheid. Berlijn werd de stad van het modernisme. De bouwplannen weerspiegelden het geloof in technologie.

'Der Angriff'

De veranderingen waren slechts voor weinigen weggelegd. Voor de fabrieksarbeider veranderde er weinig. Joseph Goebels kwam naar Berlijn. Hij was vastbesloten om de stad enthousiast te maken voor Adolf Hitler. Goebels werd in 1926 door Hitler benoemd tot Gauleiter van Groot-Berlijn. Het blad 'Der Angriff' werd zijn spreekbuis. Goebbels begon met een kleine aanhang van tweehonderd leden. Hij gaf de Joden en de communisten de schuld van het moeilijke leven van de arbeiders.

Crisis

Joseph Goebels organiseerde honderden straatgevechten tegen de Joden en de communisten. Hij maakte handig gebruik van de neergang in de economie na de financiële crisis van 1929. Een groot aantal arbeiders raakte zonder werk. Aan het einde van de Grote Depressie was een derde werkloos. In de maand na de machtsovername van Adolf Hitler groeide de aanhang van de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP) in Berlijn tot vijftigduizend leden.

Boekverbranding

Nadat Hitler aan de macht was gekomen werden 'On-Duitse' boeken verboden. Joseph Goebbels stelde hiervoor in 1933 de 'Reichskulturkammer' in. Op 10 mei 1933 werden op de Bebelplatz, destijds Kaiser-Franz-Josef-Platz, meer dan twintigduizend boeken verbrand uit de bibliotheek van de nabij gelegen Friedrich-Wilhelms-Universiteit. Deze boeken voldeden niet aan de nazirichtlijnen, omdat ze waren geschreven door communistische, liberale, Joodse of sociaalkritische auteurs. Het ging hierbij om boeken van Thomas Mann, Erich Kästner, Erich Maria Remarque, Franz Kafka, Karl Marx, Kurt Tucholsky, Sigmund Freud en anderen. De studenten van de Friedrich-Wilhelms-Universiteit werden bij de verbranding geholpen door leden van de SA en SS. De boekverbranding duurde enkele uren. Tegen middernacht verscheen Joseph Goebbels. Na zijn toespraak hief men het Horst-Wessel-Lied aan. De boekverbranding in Berlijn stond niet op zichzelf. Ook in andere Duitse steden werden op die dag of later boeken in het openbaar verbrand.

Arische kunst

Onder het plein ligt tegenwoordig een parkeergarage. Daar installeerde men in 1995 een monument ter nagedachtenis van de boekverbranding, die op 10 mei 1933 ook in 21 andere Duitse steden, zoals Hannover en Dortmund plaatsvond. Een maand eerder had Adolf Hitler het startsein gegeven voor een actie tegen de on-Duitse geest. Adolf Hitler had een duidelijke visie over wat esthetisch en moreel zou voldoen aan 'Arische' kunst. Kunstwerken die niet aan deze norm voldeden kregen het predicaat 'Entartete Kunst'.

Waarschuwing

Bij het monument van Micha Ullman onder de Bebelplatz is een waarschuwing van Heinrich Heine uit 1820 aangebracht: "Dat was slechts een inleiding, daar waar men boeken verbrandt, verbrandt men uiteindelijk ook mensen." Heine kreeg gelijk. Tussen 1933 en 1945 brachten de fascisten op een industriële schaal socialisten, communisten, geesteszieken, homo's, Roma, Sinti, Joden en tegenstanders om het leven.

Lees Duitsland: Geschiedenis en Wetenswaardigheden als u uw vakantie in Duitsland wilt voorbereiden of meer wilt weten over de geschiedenis van dit interessante land.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij veel aandacht aan de geschiedenis van Duitsland en de mooiste plekjes in dit land. Als u binnenkort uw vakantie in Duitsland doorbrengt kunt u zich met deze uitgave goed voorbereiden, want 'Duitsland: Geschiedenis en wetenswaardigheden' is niet alleen geschreven voor liefhebbers van geschiedenis. De Boekverbranding in 1933 op de Bebelplatz in Berlijn komt ook voor in onze uitgave Berlijn: Geschiedenis en wetenswaardigheden.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Duitsland

Duitsland
Geschiedenis Berlijn

De hereniging van Duitsland in 1990 zorgde voor een ongekende dynamiek in de oude Pruisische stad Berlijn. Jarenlang domineerden bouwkranen het centrum van de stad. In korte tijd werd een nieuw regeringscentrum uit de grond gestampt bij de oude Rijksdag, die weer als parlement in gebruik genomen werd. Belangrijke bedrijven en instellingen openden er een kantoor. Berlijn werd een populaire bestemming voor Nederlandse en Belgische toeristen.
Ruud van Capelleveen laat in 'Berlijn: Geschiedenis en wetenswaardigheden' zien wat Berlijn te bieden heeft op het gebied van geschiedenis en cultuur.
Berlijn: Geschiedenis en wetenswaardigheden



In het e-book 'Duitsland: Geschiedenis en wetenswaardigheden' verzamelde Ruud van Capelleveen 150 verhalen die blijk geven van zijn fascinatie voor Duitsland. De onderwerpen in deze uitgave gaan over de geschiedenis van onze oosterburen. Duitsland was eeuwenlang een lappendeken van staatjes en koninkrijkjes. Niet veel Nederlanders weten dat Duitsland pas in 1871 door Otto von Bismarck tot een eenheid werd gesmeed. In deze uitgave staan 150 interessante en fraai geïllustreerde verhalen met wetenswaardigheden over de geschiedenis van Duitsland.
Bekijk: Duitsland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.